Musa Fratari lindi ne Maj 1911,ne fshatin Fratar,te Rrethit te Permetit,ne nje  familje me tradita te hershme Atdhetare,fisnike,qe ka luftuar brez pas brezi, dhe ka derdhur gjak, per lirine e Shqiperise, e lidhur me LANC-in.Musa Fratari,luftetari internacionalist,do te behej bir i denje,vazhdues i traditave te larta Atdhetare, i familjes Kame,i mbare Deshnices, Permetit e gjithe Shqiperise.Emri i tij  do te ishte simboli i kushtrimit te djalerise Shqiptare,per tu ngritur ne kembe, per te luftuar me arme ne dore kunder fashizmit qe kishte pllakosur Spanjen, dhe i kanosej me zjarr e me hekur edhe Shqiperise,per te cfarosur njerezimin. Musa Fratari,qe ne moshe te re nguliti urrejtjen kunder bejlereve,ishte anti zogist,dhe ne gjakun e tij,velonin idete revolucionare,antifashiste Demokrate,me ndjenja te larta Atdhetare,per lirine e Shqiperise,dhe te popullit te tij.Ai kreu shkollen fillore ne fshatin e lindjes,shkollen plotore ne Permet,vazhdoi mesimet ne Liceun e Korces.Jeta e Musait,ne vitet qe pasun, 1931-1938,u zhvilluan me nje vrull te madh,duke ndjekur rrugen revolucionare te kohes.Ai menjehere perqafoi idete perparimtare, luftoi kunder regjimit feudo-borgjez te  A.Zogut.Bashke me Riza Ceroven mori pjese ne kryengritjen e Fierit ne gusht 1936.Xhandaret e kerkonin per ta arrestuar,por nuk e gjeten dot. Ai qendroi disa dite mesues ne Pojan te Korces,ku dhe aty e ndoqen dhe shkoi ne Fratar.Me pas ai u vendos ne Tirane dhe vazhdoi studimet ne shkollen Ushtarake.Ne vjeshte te vitit 1930, shkoi Student per te kryer studimet e larta ne Akademine Ushtarake,te Modenas, ne Itali.Pas nje viti studimesh,per aresye te ideve te tij perparimtare,revolucionare,Demokratike, antifashiste,qe manifestonte cdo dite,u perjashtua  nga Akademia, dhe e sjellin ne Shqiperi.

         Mbreteria duke patur frike nga keto mendime, dhe veprimet e tij patriotike, anti rregjimit  ne fuqi, e izoloj ne fshatin e lindjes Fratar- Permet, pa te drejte qarkullimi asgjekund.Internimi ne zonen e Permetit,ishte njekohesisht nen mbikqyrrjen e rrepte te komandes vendore.Musai, ne kete  kohe, duke pare varferine e tejskajshme ,shtypjen dhe shrytezimin obskurantis,ju shtuan edhe me shume urrejtejet ndaj rregjimit  te zogut.Ai nderkohe po burrerohej e po cfaqte cilesite e virtytet e tij,me te larta perparimtare.Musai,u ngrit dhe luftoi me force kunder fashizmit.Ai kishte kulture perendimore,dhe zoteronte gjuhet Italisht, frengjisht,prandaj priste dhe momentin te ndeshej me regjimin ne fuqi.Keshtu ndodhi me Mars te vitit 1936,ne krye te bashkefshatareve te vet ne shpellen e Fratarit, ai ndeshet me te deleguarit e Tepelenes e Klecyres, qe kerkonin, forcerisht e kunder protestave te popullit te Fratarit,qe rruges se re qe i lidhte me Kelcyren, ti vinin emrin e zogut.Musai, si antizogist, patriot e perparimtar,ne krye te fshatareve te vet,mbajti nje fjalim te rendesishem, ku midis te tjerash tha :”Vullneti yne eshte kunder monarkise,prandaj dhe rruges se re i veme emrin “Rruga e Vullnetit”,Kete ai e gdhendi mbi shpinen e nje shkembi. Me 1936, kur populli Spanjoll,ngriti flamurin e luftes kunder fashizmit,dhe atij nderkombetar,  per mbrojten e lirise e demokracise.Lufta e Spanjes mobilizoi dhe antifashistet shqiptare.Ata shihnin tek kjo lufte,dhe shpetimin nga fashizmi,te Shqiperise.Me gjithe pengesat e paraqitura nga qeverite reaksionare,ne ate kohe dhjetra mijera vullnetare antifashiste nga 53 vende te Botes,shkuan ne Spanje per te luftuar ne krah te popullit Spanjoll kunder fashizmit.  Nga qindra antifashiste shqiptare,qe kerkonin te shkonin vullnetar ne Spanje,vetem disa dhjetra munden te kapercenin pengesat e qeverise zogiste,duke perballuar rreziqet e udhetimit ilegal e te larget,arriten ne Spanje ku u rreshtuane ne Brigadat Internacionale. Musa Fratari,mori porosite e Babait te tij Ali Kame:Ti behej rruga e mbare,te luftonte si trim,te shkelqente si luftetar internacionalist,dhe Pushka tu befte Top”. Perballoi veshtiresite e shumta,deri sa kaperceu kufirin dhe arriti ne France,ku zhvilloi veprimtari revolucionmare dhe bashkepunoi me Halim Xhelon,Ali Kelmendin,dhe shoke te tjere antifashiste.Ai shkoi nga Paris,ne Spanje, ne kohen kur fashizmi ishte ne kulmin e egersise kunder popullit Spanjoll.Atje  Musa Fratari, u bashkua me antifashistet e tjere Shqiptare si:Petro Marko,Mane Nishova,Xhemal Kada,Mehmet Shehu,Ramiz Varvarica, Asim Vokshi, Muco Podgorani, Sabri Lumani Katundishta,Feti Bubesi etj.Aty ai takoi dhe villain e tij Sulon, qe emigroi ne France mbi 10 vjet,dhe mori prej tij,urimet per rruge te mbare. Musa Fratari, dhe bashkeluftetaret e tjere Shqiptare, u bashkuan e u rreshtuan ne Batalionin e 4-te te Brigades se 12-te Garibaldi.Ai u shqua si luftetar trim,qe sulmonet i pari,nuk dinte sec ishte rreziku,me zerin e tij kumbues u jepte zemer luftetarve te tjre, duke thirur:Perpara,per ta zhdukur e varrosur bishen fashiste, mori pjese ne beteja te pergjakeshme.Beteja e Lumit Ebro, ishte nje nga me te ashperat,qe filloi me 25 Korrik dhe mbaroi me 15 Nentor te vitit 1938, ku shtrihej ne nje front prej 100 km.Musai,ishte ne krye te Kompanise qe kaperceu Lumin Ebro.Ne fazen e ofensives, ne betejat me te ashpera luftarake,ai u caktua Komandat i skuadres mitralere,ne kompanine e tij. Ne betejen legjendare te Korberes, ne kulmin e ofensives fashiste,Musai luftoi si luan,me heroizem,pa luajtur nga istikami.Prane kishte shokun e tij,italian Mario,qe e furnizonte me municion.Aty ne brigjet Ebros, ne istikam, nen bresherine e predhave, te avioneve, te topave dhe mortajave, te fashizmit, Musai luftoi me trimeri te rralle,aty  me 25 Shtator 1938,ra heroikisht, bashke me Marion, luftetari shqiponja e maleve, i goditur nga nje predhe e artilerise fashiste,Ai duke thirrur:Perpara, te cfarosim bishen fashiste, rrofte Liria,Rrofte Spanja,Rrofte Shqiperia,e dha jeten per lirine e popullit Spanjoll,dhe per Shqiperine.Shoket e kompanise,munden ti mernin trupat e tyre, dhe i varrosen bashke.Me gjakun e tij vaditi token spanjolle,me gjakun e tij, u perzje ujet e lumit Ebro.Musa Fratari,u be i pavdekshem, u be simboli i luftes  internacionale per liri,dhe mbeti per jete nje flakadan,nje yll e pishtar,qe nuk shuhet kurre,qe do te ndricoje gjithe jeten,duke i percejelle Shqiperise, rinise dhe popullit Shqiptar mesazhet e lirise e Demokracise,Bir i Permetit,e gjithe Shqiperise.Ne luften e Spanjes kunder fashizmit rane duke luftuar heroikisht dhe bashkeluftetare,te tjere te Musait,si:Xhemal Kada, Asim Vokshi, Ramiz Varvarica,Zef Hoti,Thimio Gogozoto,Daut Muco Podgorani etj,ne betejat  heroike luftarke,te Madritit, Barcelones,Valencias,buze lumit Ebro.Lufta e perbashket ne Spanje,i forcoi edhe me shume lidhjet miqesore,midis luftetareve antifashiste dhe popujve, te ardhur nga vende te ndryshme. Lajmin,per renjen herikisht ne luften e Spanjes,familja e Musait,ne Fratar,e ktheu ne force e perkushtim,per popullin e Atdheun,per lirine e Shqiperise.Bashkefshataret, deshperimin e perjetuan me vargje.Baba Ailu, dhe Nene Xhemilja, heroizmin legjendar, te djalit te tyre e kthyen ne kengen: Ike o Musa ike/, Me vapor e me kaike/,Ne Spanje vajte zbrite/,Aty je ne Ebro te “shkrete”/, “Luftove sa deshe vete”/,”Luftove sa Ti dhe jete”/.Kjo kenge kendohet dhe sot e kesasj dite,ne Fratar,ne Tirane dhe kudo qe ndodhen bashkefshataret,e kesaj familje,luftetaresh legjendare,qe luftuan,ne te gjithe kohet,per lirine e Shqiperise.Musa Fratarin,qe dha jeten ne altarin e lirise kunder fashizmit,populli e ka ngritur ne Piedestalin e Heroizmit, te trimerise,te shembullit dhe vetmohimit te luftetareve shqiptare,qe luftuan heroikisht,e dhane gjakun e tyre,ne lufterat Shekullore per lirine e Shqiperise.

         Prinderit e tij, Ali Kame dhe Xhemile Kame,linden, rriten, edukuan e mekuan tek 5 djemte dhe 2 vajzat e tyre:Kame Ali,Musa Kame Fratari,Fadil Kame,Skender Kame,Sulo Kame,Diturine e Tushen,me frymen e traditave te larta Atdhetare,te perkushtimit per popullin e Atdheun e tyre.

         Babai i tyre Ali kame, ka lindur me me 1879, ne Fratar.Ai ka qene figure e degjuar,e shquar,i dashur i mencur, fisnik, trim e dinjitoz, mikprites e bujar i madh, i ndershem,i drejte,punetor, me prestigj te larte e reputacion te gjere,i guximshem,me karakter te  forte,Atdhetar,i pjekur,optimist, kishte maredhenie te shkelqyera me bashkefshataret,me fshatrat per rreth,me bashkeluftetetaret, miqte dhe shoket,ne Treven e Permetit, ne trevat per rreth, e ne gjithe Shqiperine.Ai u lind dhe u rrit ne nje kohe te rilindjes Kombetare,u brumos e u kalit,qe ne rinine e tij, me ndjenja Atdhetare,me vendosmerine dhe perkushtimin per ceshtjen e Atdheut,per lirine e Shqiperise,ka dhene nje kontribut te madh si luftetar,burre i mencur e personalitet i shquar, organizator e luftetar per mbrojtjen e Atdheut  nga hordhite otomane.Ka marre pjese ne Shpalljen e Pavaresise dhe ngritjen e Flamurit tone Kombetar  nga Ismail Qemali dhe Patriote te tjere,ne Vlore me 28 Nentor 1912.Ka marre pjese ne levizjet  kombetare, dhe luftetar ne Cetat Patriotike per lirine e Shqiperise.

         Ali Kame,kur doli ne mal Komit,ishte bashke me bashkefshataret e bashkeluftetaret e tij:Cacul Shabani, Muco Ramizi, Isa Hysen Hoxha, Rakip Caco  etj,dhe u bashkua me Nexhip Benjen, u grumbulluan ne Fratar,te vendosur ne qellimin e tyre,per te larguar administraten Turke nga Permeti.

         Me 1912,pas clirimit te krahinave,aksioni me i madh kunder pushtuesve turq, ishte lufta e Permetit. Me 13 Gusht 1912,Luftetaret e Cetes se Spiro Ballkamenit,Nexhip Benjes.Mendu Zavalanit,Mehmet Pavarit,e Servet Frasherit,si dhe mjaft vullnetare te tjere nga viset e Permetit, rrethuan dhe hyne ne qendren e Permetit.Me 14 Gusht 1912,Luftetaret, trima te mbeshtetur nga qytetaret sulmuan sarajen.Spiro Ballkameni, Nexhip Benja, Xhemal Malindi dhe Ali Kamja,hyne nga muret brenda ne saraje,kapen te gjalle kajmekamin, e perzune ate,me forcen e armeve.Me 14 Gusht 1912,u ngrit Flamuri Kombetar ne Kullen e Qytetit te Permetit.Me 25 Nentor 1912, shpallen pavaresine e Permetit.Ali Kamja,mori pjese ne shume kuvende,si ne Frasher,Permet,e tj.Ai u shqua si luftetar, Komandat e organizator i mencur e trim.

         Clirimi i Permetit, shenon njeheresh,edhe clirimin e gjithe treves se Permetit,nga luftetaret e lirise ndermjet te tjereve cilesohen si:Bilal Alipostivani,Hajredin Tremishti,Ali Kame, Xhemal Malindi,Isuf Imami,Sulejman Nikollari,Mantho Melani,Myrteza Panariti,Sherif Duckallari,Hasan Mehmet Tolari,Jano Xhoga, Vesel Rustemi,Hasim Taullai etj.

         Me 1913-1914,Ali Kame,ishte ne ballet e luftes,kur shovenisteve,andareve greke,qe vershuan  si bisha,ne viset e Shqiperise jugut.I vune zjarrin Deshnices,bene barbarizmat me cnjerezore,shfarosen bagetite,dhe cfar gjeten perpara.Vete Ali Kamen, greket e varen te trau i shtepise,dhe nuk ja moren dot armen, nuk e mposhten dot kete luftetar te vendosur.Ai mori pjese ne luften e Vlores me 1920,kunder pushtuesve italiane,ne Revolucionin Demokratik te Qershorit 1924,si luftetar, dhe u vu ne mbrojte te Qeverise se Fan Nolit.Ai do te ishte organizator e pjesemarres ne levizjet popullore antizogiste,kunder rregjimit shtypes,feudal,e shfrytezuesve bejlereve e agallareve,qe i pinin si shushunje gjakun popullit.

         Familja Ali Kame, familjarisht e priten me urrejtje, dhimbje e pushke okupimin fashit te vendit me 7 Prill 1939.Per ata,erdhi dita qe do te perkushtohershin,do te luftonin e do ta grinin akoma me lart traditen e luftes e te Atdhetarizmit,heroizmin dhe gjakun qe derdhi biri i tyre Musa Fratari,ne luften e Spanjes,kunder bishes fashsite,qe tashme kishte pllakosur e Atdheun e tyre te shtrenjte Shqiperine.

         Familja e Ali Kames,familjarisht u perfshi qe ne fillim ne vitin 1942, ne LANC.Shtepia e tyre u be nje baze e rendesishme,dhe qender e fuqishme, e luftes per liri.Aty u strehuan e vepronin,Partizane dhe drejtues te luftes per liri si:Mustafa Matohiti,Shefqet Peci,Haki Toska, Mehmet Shehu,Tahir Kadare, Mestan Ujaniku,Lumo Pavari,Meleq Gosnishti,Gezim Kuci(Birce Sinemati), Skender Malindi, Iljaz Sevrani Kahreman Ylli,Myslym Keta,Adnan Qatipi, Xhako Kajca, Feti Bubesi, Myrteza Xhani, Adem Daja,Et-hem Xhani, Bexhet Mema,Shaban Idrizi,Qemal Hoxha,Kico Ngjela, Hajro Haxhia, Rustem Haxhia,Gogo Kozma,Dashnor Mamaqi, Muharem Mane Kuqari, Musa Mane Petrani, Adil Prishta, Niazi Cepani, Petrit Dume, Petrit Radovicka etj.

         Ne shtepine e familjes Ali Kame,u strehuan ilegalet,u grumbulluan e u shperndane per Partizanet:Arme, municine,ushqime e veshmbathje.Aty beshim mbledhjet, beheshin kuvendet, merreshin vendimet per LANC-in, beheshin e shperndaheshin, Komunikatat, traktet, Buletinet  per sukseset e luftes, mbaheshin lidhjet me fshatrat e tjera per rreth:Te Deshnices,me Permetin, Odricanin, Kelcyren, Skraparin, Kolonjen, Tepelenen, Zagorien,Gjirokastren etj.Nga familja Kame,8-burra e gra:Ali Kame, Kame Ali, Fadil Kame, Skender Kame, Merjeme Kame, Neke Kame, Zenepe Kame, Lule Kame,me arme ne dore,dolen ne mal,u rreshtuan ne Cetat, Batalionet e Brigadat Partizane,e ne forcat Territoriale,luftuan me trimeri kunder okupatoreve nazifashiste.Edhe grate e kesaj familje mbanin pushken ne krah.Ata luftuan me trimeri,per clirimin e Shqiperise,me 29 Nentor 1944.Fadili,doli Partizan,ne fillim Komandat i Cetes “Deshnica”,e me pas Komandat i Batalionit “Naim Frasheri”, ku fuftoi me trimeri per clirimin e Vendit  deri ne Vishegrat.

         Ali Kame,mbante lidhje me bashkeluftetaret, miqte e shoket e tij, me Sulejman Nikollari,me te cilin kishte maredhenie te ngushta miqesore, familjare, vellazerore, ( me 1937 ai ndroi jete),me Sherif Duckallari,Mustafa Jaupllari e tj.Ai gjate  LANCI-it,mbante maredhenie me bashkeluftetaret e tjere te cetave Patriotike si:Xhelal Elezi, Xhemal Malindi, Xhako Kajca, Hasan Merkuri, Koco Xhani, Qirjo Dhimarko,Hasan Mehmeti Tolari, Shuaip Harka,Koco Stefani e Jani Jorgji ne Odrican, Musa Bejko, Veli Gostomicka, Zeqir Tako, Rakip Caco,Fetah Bundo, Hasim Xhako, Vesel Rustemi,Hasim Taullaj, etj,te cilet ishin lidhur dhe jepnin kontributin e tyre te madh per fitoren e LANC,ne zona te Permetit.Ali Kame,shkoi ne mbledhje e kuvende qe u bene per krijimin e Cetave,Batalione e Brigadave Partizane,si ne Deshnice,Kajce,Gorice me 21 Mars 1943, Permet,  Kelcyre etj.

         Ali Kame, mbas clirimit te vendit me 1945,u zgjodh Kryetar i Komitetit Ekzekutiv te ish Rrethit te Klecyres, dhe ne forumet e oranizatave shoqerore.Ai ndroi jete me 26.8.1953.Sipas amanetit te tij,u varos me kengen:”Te lutem  o balta e varrit/, mos ju rendo Shqiptarit/, nga djemte, bashkefshataret, bashkeluftetare, miq e shoket e tij, qe moren  pjese ne cermonine e percjelljes se tij  per ne banesen e fundit.

         Kame Ali,eshte djali i madh i familjes Kame,e vellai i madh i Musa Fratarit.Kamja lindi me 1902,ai u mekua ushqye, e brumos me traditat e familjes se tij te Atdhedashurise, te perkushtimit per popullin e Atdheun,per lirine e Shqiperise. Kame Ali, ky emer i degjuar, i nderuar e respektuar ne Deshnice dhe gjithe Rethin e Permtit.Gjate LANC-it, udheheqja e luftes, e ngarkoi ate, te luftonte, te qendronte e te punonte ne Teren,ne Deshnice e gjithe Permtin,per te ngritur rinine dhe masat e njerezve ne lufte kunder okupatoreve nazifashiste per clirimin e vendi.

         Kame Ali,me trup te shendoshe,me Pushken ne dore,me gjerdanin e fishekeve e revolen ne brez,do te shkonte ne te kater anet e Deshnices, diten e naten,ne Permet, Kelcyre, Odrican, Kajce etj,per te propoganduar LANC-in,per te ngritur masat, djemte e Deshnices ne lufte.

         Kame Ali, mori pjese me mbledhjen e Gorices si perfaqesues i popullit,me 21.3. 1943,ku Mustafa Matohiti,udhehqes i luftes per liri, e demaskoi Ali Bej Klecyren, qe kishte ardhur te mashtronte,popullin e Deshnices, Aty dhe ne mbledhjen e Hauzit te Podgoranit,ai u thye dhe iku ne panik.Ne keto mbledhje kumboi fuqishem dhe zeri i Kame Aliut,te cilin populli e degjonte me vendje, me respekt e besim ne fitoren e luftes.Ai ishte politikan, orator, diplomat, organizator e luftetar. Kishe maredhenie te shkelqyera me te gjithe popullin,qe shikonte ate ne sy,goje embel, i pjekur, i perqendruar, masovik. Ai u prit nga familjet e Deshicareve, si njeriu i mencur, i zgjuar, Trim, inteligjent, me integritet, te larte e reputacion te gjere ne popull.Kame Ali, u be Komandat e Komisar,i dashur.Ai dinte te komunikonte me njerzit, tu rrokte zemrat dhe mendjet e tyre, me besimin e pa tundur tek ky prijs e udheheqes popullor,qe kurre fjala e tij nuk u be dysh.

         Kame Ali,punoi me guxim,vullnet e vendosmeri,i pa lodhur,per ngritjen e Keshillave Nacional Clirimtare,Grupet Edukative,e organizatat e rinise Antifashiste,dhe Keshillave te Gruas Antifashite, ne te gjithe Deshnicen, e ne zona te tjera te Permetit.Te cilat ishin pefaqesuese te vetme te pushtetit te popullit te dale nga gjiri i luftes per liri.Ai do te shkonte ne mbledhje e takime ne Keshillin Krahinor,si Anetar i tij,ne Komanden e Vendit ne Zhepove, ku do te conte zerin e masave, dhe merte detyrat,per te ardhmen per luften kunder okupatoreve.

         Kame Ali,ishte nje  Personalitet,nga figurat e shquara ne Deshnice e Permet.Me 21 Korrik 1943, ne Fratar u krijua Ceta Partizane “Riza Velcishti”, aty Kamja u zgjodh Komandant i saj,dhe Muharrem Kuqari Komisar.Me pas Kame Ali, u caktua Komandat i Batalionit Territorial te Deshnices,njesi keto qe i drejtioi e udhehoqi me sukses, gjate gjithe aksioneve luftarake,per clirimin vendit.Ai me shoket e bashkeluftetaret, mori pjese ne betejen luftarke  me 2 Korrik 1943,kunder garnizonin fashist Italian ne Kuqar te Klecyres, arriten me sukses fitoren, e asgjesuan ate, dhe cliruan fshatrat e zones per rreth.Me 15 Nentor 1943,ka marre pjese ne luftimet kunder gjermaneve, ne Nishice, te Skraparit, ne betejen legjendare ne Tenden e Qypit,me 19 Janar 1944,Ku Brigada e I.reS,shkroi epopene me te lavdishme, ne luften e Pacomiti,ne Qershor 1944,ne luften kunder gjermaneve,ne Operacionin armik te Dimrit e te Qershorit 1944,e aksione te tjera.Kame Ali,u shqua si luftetar trim,Antifashist i flakte,si udheheqes e organizator,me shembullin e tij,u printe masave ne aksionet lufatarake.Ai  dha nje kontribut te madh,ne ndihme te Shtabit te Pergjithshem N.Cl.ne operacionin e Deshnices,ne Odrican, me furnizime me municion e ushqime,ne zhvillimin me sukse te Kongresit Historik te Permet me 24 Maj 1944.

         Keshtu punoi, luftoi e bashkepunoi, Kame Aliu,me bashkeluftetare,aktiviste dhe antifashiste te tjere si:Kudret Caushi,Muharrem Caculi,Feti Bubesi, Rexhep Didini,Syrja Tahiri,Ferik Fezga,Syrja Sakollari,Xhako Kajca,Lumo Pavari,Eqerem Alia,Zylyftar Veleshnja, Arif Sakollari, Lima Abazi, Myrteza Xhani, Ibrahim Pashollari, Muharrem Mane Kuqari,Hysni Dragoi, Vesel Jaupllari, Gani Nikollari,Hazis e Shaqo Duckallari,Xhafer Cangollari,Sami Gremi Velcishti(Vellaj i Riza Velcishtit),Dr.Musa Ohri,Ethem Xhani,Rustem Caushi,Tajar Caushi, Resmie Tuku, Lule Duckalllari, Tare Fega,Niazi Cepani,Islam Anxhaku,Skender Saliaj,Peco Kagjini,Polikron Nano, Kozma Zoto,Medi Vila, Xhafer Serani,Ilmi Serani,Kaso Hoxha,Belul Arapi,Sefer Hoxha,Durro Kopo,Isa Qerimi,Teki Mehmeti,Qani Kule,Bedri Bezati,Isa Kalemi,Sali Bundo,Abas Demaj,Novrus Muhameti,Et-hem Selfo,Faik Fekollari,Ahmet Hasan Mehmeti,Asllan,Beke e Hajdar Zenuni-Alipostivani,Musa Mane,Qamil Male,Muhamet Beqiri,Xhelili Pashollari,Islam Rrapo,Shahin Aliu,Lame Lamcellari,Taip Kamani, Arshi Beqari,Ali Durro etj, deri ne fund per Clirimin e Shqiperise me 29 Nentor 1944.

         Mbas clirimit te vendit,Kame Ali do te ngarkohej me funksione te rendesishme si:Kryetar i Komitetit Ekzekutiv te Lokalitetit Kelcyre,pastaj Shefi Seksionit te Shendetesis dhe i Seksionit te Punes ne Komitetin Ekzekutiv te ish Rethit Kelcyre (1953-1956).Populli i Deshnices dhe i Permetit,e kane zgjedhur ate, perfaqesues te tij ne organet e Pushtetit,dhe forumet shoqerore: Kame Ali ishte zgjedhur Anetar i Keshillit Popullor,dhe Anetar i Komitetit Ekzekutiv te Rrethit,Anetar i Keshillit Popullor te Qarkut Gjirokaster N/Kryetar i FDSH, te rrethit te Permetit, Anetar i Plemiunit te Kom.Partise te Rrethit Permet e te Qarkut Gjirokaster.Ai ka qene delegat ne Kongrese.Me ngritjen e Koop.Bujqesore,Ai u zgjodh Kryetar i Koop.Bujqesore te  Fratarit, detyre te cilen e kreu me dinjitet per 10 vjet rresht deri me 1965.Kame Ali,kishte arsimin fillor.Por ai kudo dhe kurdohere,ne veprimet,mendimet dhe punen e madhe si luftetar e aktivist shoqeror,do te tregonte se kishte mbaruar Universitete.Ai kishte edukaten e kulturen e Universitetit te jetes,te pa zevendesushem,qe e kaliten e brumosen, e lartesuan,e burreruan,e bene me emer, me integritet,e karakter te pa diskueshem,si luftetar e kuader me reputacion,gjithe jeten e tij.Ai, ishte punetor i madh,bujk i shquar dhe intelektual popullor.Ai urrente karjeristet, servilet, hipokritet, ciniket e dembelet.

         Kame Ali, me 1967,doli ne Pension.Shteti i akordoi atij,Pension Patriotik.Per aktivitetin revolucionar,per meritat e  perkushtimin e tij,gjate LANC.Presidiumi i Kuvendit Popullor te Republikes Popullore te Shqiperise e ka dekoruar ate me Urdhera dhe Medalje te Luftes e te punes.Edhe pas daljes ne pension ai nuk pushoi e nuk u lodh duke punuar si aktivist e Veteran i LANC-it, per edukimin patriotik te masave dhe te rinise.Ai mbrojti deri ne fund, idealet per cilat luftoi e punoi, gjithe jeten e tij.Emri, vepra e kujtimi i tij do te perkujtohen nga brezat, nga pasardhesit,nga bashke luftetaret, nga te gjithe ata qe kane njohur, kane punuar e jetuar me Kame Aline.

         Kame Ali,u martua me Merjemen,nene shembullore,bashkeshorte e shkelqyer,fisnike, mikpritese, trime, dinjitoze,Aktivise,Atdhetare,e Patriote e shquar,nga nje familje fisnike nga Ballabani.Kamja e Merjema,kane lindur, rritur,edukuar, shkolluar e nxjerre ne jete 5 vajza dhe nje dajle:Lulen, Nimeten, Shegen, Sihariqen, Mejane e Zigur Kame.Te gjithe te shkolluar.Puonjne me devocion kudo,qe jane.Edhe vajza e tyre Shega, e martuar me Aktivistin e LANC- Kaik Fekollarin,prej vitit 1997,kane emigruar ne Florida te SHBA,ku shquhen si qytetare te Amerikes ne pune e ne jete,Ata jane krenare,per Prinderit e tyre, te dashur,bashkeshorte te shkelqyer dhe prinder shembellore.Kame dhe Merjema, me 1976,u vendosen familjarisht ne Qytetin e Tiranes,bashke me djalin e tyre familjarisht, qe ishte transferuar, me detyre ne Tirane.Edhe ne Tirane, Kame Aline, vinin e takonin, cmalleshin me te,shume bashke qytetare nga Fratari,Deshnica e Permeti, bashke luftetare, kuadro e Veterane te luftes.Jemi krenare, thote nusja e djalit te tij-Zigurit, Bukuria,per babane Kamen e Nenen Merjemen,te nderuar,te dashur,e te perkushtuar,per popullin e Atdheun.

         Kame Ali,u nda nga jeta me 29.12.1990,ku la pas, pasardhes,te denje e perkushtuar, Atdhetare e patriote te shquar.Emrin,figuren,vepren e shquar,dhe kujtimi i tij,do perkujtohen, nga brezat,do te frymezohen e perkushtohen gjithe jeten per ti dale zot popullit e Atdheut-Shqiperise.Kurse shoqja e tij e Jetes Merjema, u nda nga jeta 7, vjet me pare, ne vitin 1983,gje qe e trishtoi Kamen, dhe  familjen.

         Te gjithe femijet e tyre,kane shkelqyer ne jete, kane krijuar e konsoliduar familjet e tyre dinjitoze.Djali i tyre i vetem,Zigur Kame,ka kryer studimet ne USHT,dhe eshte Diplomuar,per Ekonomist Finace.Ai u rrit,edukua,u brumos,me shpirtin e Atdhetarizmit, te familjes se tij, i perkushtuar per Popullin dhe Atdheun e tij.Ziguri u be nje kuader i njohu,i shquar, i nderuar e respektuar,ne Rrethin e Permetit, e ne gjithe vendin.Ai kreu me kopetence, me dinjitet e aftesi te shkelqyera detyra te rendesishme si Shef i Seksjonit te Finances,te Kontrollit,dhe u Zgjodh Sekretar i Komitetit Ekzekutiv te Rrethit te Permetit,e me pas Drejtor i Drejtorise te Kontrollit ne Ministrine e Financave,ku u shqua per perkushtimin dhe aftesite e tij ne detyra kaqe te rendesishme.Zigur Kame, eshte martuar me Bukurine, vajze nga Gjirokastra, nga nje familje fsinike, Atdhetare dhe e lidhur me LANC-in.Ata kane lindur, rritur, edukuar ,shkolluar e nxjerre ne jete 3 djemte e tyre te shkelqyer : Mendon,Altini,Dritani,te cilet ,punojne familjarisht,me perkushtim ne punet, kudo qe jane.

         Kame Ali,gezohej e krenohej,per djemte Deshnices e Permetit,qe shquheshin, hecnin perpara e punonin me perkushtim.Por ai nuk i duronte padrejtesite,i luftonte ato me vendosmeri,kur ishte rrasti,per ndonje kuader,djale i Deshnices,qe shquhej.Nga karjeriste dhe xhelozia e semure, e sulmonin e pengonin,me sajesa,intriga,e masa ekstreme,duke shfrytezuar namtelin e pozites qe kishin,per ti prere rrugen qe cante perpara,me aftesie virtyte te larta.

         Kamja,keto i luftonte me kembengulje,duke shkuar vete deri ne organet e larta te shtetit,me vendosmeri, ndershmeri e drejtesi, deri sa ti kthehej e drejta.Keto e bene Kame Aline,figure madhore te shquar,te triumfonte gjithe jeten,ne luften e tij,te drejtesise, ndershmerise,me reputacion e Prestigj te larte.Prandaj Kamen,e nderonin besonin,e adhuronin,per vlerat e tij te larta.Ai ishte me shpirt Demokrat i vertete.Ai, kishte miqesi familjarisht me Hysni Kapon, Shefqet Pecin, Haki Tosken,priste e percillte Deputet e Kuvendit Popullor:Vito Kapo,Qirjako Harito, Kadri Baboci,Dashnor Mamaqi,Hajrulla Muhameti etj.Dera e madhe e familjes Kame,ka qene e hapur, e dashur, ne te gjithe koherat,e sot e kesaj dite,nga djemete e tyre:Zigur Kame, Gezim Kame,Bashkim Kame,ne Tirane.E gjithe familja Kame,priti me dashuri,ardhjen e Demokracise ne Shqiperi,kudo qe jane,punojne e luftojne ,per zhvillimin e forcimin e saj.

         Keshtu shkelqeu kjo familje, djemte dhe vajzat e tyre ju perkushtuan, gjithe jeten popullit e Atdheut,u bene te lartesuar, nderuar e respektuar ne Permet e gjithe vendin.

         Gjate LANCI-t, me 13.3.1943,Ceta e Pare Partizane qe u Formua ne Badelonje te Permetit, mori emrin e Luftetarit Internacionalist,Musa Fratari.Luftetaret u betuan se do ta mbanin lart emrin e tij, gjate luftes per liri, deri ne fund per clirimin e Shqiperise.Do te ishte ne nderin e Qytetareve e te Bashkise, qe nje nga lagjet, ose nje nga Rruget e Tiranes,te mbante emrin:” Musa Fratari”.

         Musa Fratari, per luften dhe aktin e tij Heroik ne luften e Spanjes, Kuvendi Populllor i Republikes Popullore te Shqiperise e nderoi,i dha Dekoraten,me te Larte:HERO I POPULLIT.Ky Martir i lirise e Demokracise,ky luftetar legjendar, internacionalist,do te shkelqeje per jete ne Panteonin e lirise, ne Permet e ne gjithe Shqiprine.Emri, vepra,Heroizmi tij, do te kujtohen ne Shekuj, nga brezat do te sherbeje per edukimin Patriotik te popillit e rinise.Populli e ka perjetuar Heroizmin e tij,i ka thurur vargje,i ka ngritur monumentin e tij,te derdhur ne Bronx,ne Fratar,Kelcyre-Permet.Heroizmi i tij,flet me madheshti ne Muzeun Historik Kombetar ne Tirane.                                                                            

Dr. Apostol Kotani, Kastriot Bezati, Muharrem Nikollari

Nga Granica VANRA

Këto kohët e fundit po vërtetohen një nga një të gjitha pohimet që ka bërë Partia Demorkatike në adresë të Partisë Socialiste dhe kryetarit të saj Edi Rama. Jo si një sjellje nga fillimi i një pune apo nga mosdija, por një sjellje tipike e paramenduar mirë dhe tinzare që rikthen në skenë një model që shqiptarët e kanë përjetuar 70 vjet më pareë dhe përmes fjalës Rilindje po kuptojnë Rilindje për diktaturë.
Më shumë se çdo gjë tjetër po bie në sy dukshëm paligjshmëria dhe shkelja flagrante e të drejtës ligjore, të përcaktuar si filozofi e kryesocialistit që ka një marrëveshje të plotë me ministrat e rinj në moshë dhe në mendësi, po aq sa edhe në sjellje adoloshente. Nëse Rama hyri në kryeministri me paligjshëmrinë e importit të plehrave, tashmë ai me paligjshmëri po tregon se është me mangësi transparente për tu thënë shqitparëve që ka plehra e plehra. Kjo është një përgjigje se çfarë fshihej me atë përgjigjen e kryeministrit kur tha se “dhunë? Nuk keni parë gjë akoma, se ka dhumë e dhunë….” Dhe vërtet nga ta dijë një popull që beson verbërisht në dogma dhe nuk e mendon se pas populizmit të fjalëve, ka një thikë pas shpine. Mbi të gjitha është palgjishmëria e veprimeve që bëhen dita-ditës si një model që flet më shumë se fjalët.
A thua se të vish në krye të pushtetit duhet të krijosh disa kode të tuat personale dhe pa pyetur për ligj dhe etikë, duke mos pyetur as për kushtetutë e as për institucione të pavarura, është premtim para popullit që të voton apo është shkelje e hapur dhe me dashje e ligjshëmrisë, ndërkohë që është premtuar Rilindje. Nëse një njeri mund të ketë një inat personal ndaj kreut të shtetit që në rastin konkret është Bujar Bishani, këtë mund ta keshë tashëm të hipotekuar se je shqiptar e jo serb. Por heqja e portretit të tij nuk mund të kthehet në fiozofi mendimi e verpimi, se kësaj i thonë që ne të gjithë të udhëhiqemi ndaj xhesteve të kokëfortësisë dhe kundrabedalit e jo mbi bazën e ligjit dhe kushtetutës. Edhe të manipulosh një popull për veprimet absurde që bën me xhestet e tua, nuk është ligjësi, por anormalitet dhe këtu qëndron problemi.
Mund të quhet akt papërgjegjshmërie, por dhe poshterues kur mban me fanatizëm kodin e heshtjes ndaj qytetarëve dhe opozites shqiptare sikur këta të mos egzistonin, të mos jetonin në këtë vend apo sikur ata nuk duhet të kenë qendrimin e tyre të bazuar në të dhëna të sakta për një çështje të rëndësisë të dorës së parë, jo vetëm për botën dhe qeverinë shqiptare, por dhe për opozitën dhe qytetarët shqiptarë.
Duket hapur se si flasin kryesocialisti dhe minitrat e tij me shqiptarët dhe opozitën sikur flasin me armiqtë apo me palën e Asadit dhe ky është turp dhe vetëm turp. Informimi i qytetarëve dhe opozitës, jo prishja e linkut të lidhjes kompjuterike të kryeministrisë me ministritë, është detyrim ligjor dhe kushtetues. Por për qeverinë Rama ligji dhe Kushtetuta nuk ekzistojne! Janë këto thëni nga bisedate që i përdorin rëndomtë sot në Shqipëri në rrethet intelektuale dhe që kanë peshë mendimi e veprimi.
Të pretendosh për Rilindje dhe ta bësh me vdek popullin tënd në këtë lloj forme, është detyrimisht akt kriminal dhe i papërgjegjshëm dhe në kundërshtim me ligjet e vendit tënd. Kështu bëri Sajmir Tahiri sa mori postin dhe dihet tashmë se çfarë bëri ky lloj ministriqë ngjason me Lal Hekrin e dikurshëm. Kështu bëri Naço sa zuri karrigen si t’i ngjante modelit më injorant të një njeriu të drejtësisë së kohës së diktaturës. Kështu bëri drejtoresha e doganës dhe ajo e tatimeve, sa filluan të ngrohnin karrigen, tamam siç nisën pushtetin komunistët e pas 1944-ës. Por mbi të gjithë këta është i pari Edi Rama si kryeministër që manifeston hapur paligjshmërinë e shtetit duke e denigruar dhe dënuar popullin me mosbesueshmëri dhe më pas me mosbindje qytetetare për shkak të papërgjegjshmërisë së të ashtuquajturës Rilindje, si dikur Enver Hoxha kur mori pushtetin që eleminoi elitën intelektuale dhe
veproi me dorë të hekurt jo në emër të ligjit, por në emër të diktaturës.
Sa hapen edicionet e lajmeve në televizione, ka një manifestim të dukshëm të paligjshëmrisë që bën dita-ditës qeverisja me kompanitë e huaja që kërkon t’i sjellë si në një vend azat, ku të shijnë në lëmë se kështu do kryeministri për të vendosur hegjemoninë e papërgjegjshmërisë në emër të paligjshëmrisë së Rilindjes së tij që nisi me dështimin e parë dhe të tjerët një pas një. Nëse vërtet ka shoqëri civile dhe ajo po fillon të ndjehet si reagim jo vetëm ndaj një procesi si demontimi i armëve kimike, sepse kjo ëhstë një çështje e profesionistëve, se bota dhe veçanërisht NATO e SHBA nuk duan anjë gjë të keqe për popullin shqiptar që e kanë si një motër të vogëkl, por edhe ndaj paligjshmërisë së veprimeve që nisën nga ministritë dhe kanë zbritur në bazë si një model tipik Rama.
Si qershia për mbi tortë qëndron paligjshmëria e blerjes së votës jo thjesht në Korçë, por si një moidel që bleu pushtetin që na u servis si rotacion i pushtetit. Më e keqja është kur fryhen dhe pompohen njerëz që janë 100 përqind të bindur se kanë marrë para në këmbim të votës, por tentojnë ta mohojnë si një dyfishim i paligjshëmrisë, sepse njëherazi po bëhen dy ligësi që janë të papranueshme për një shoqëri civile. Nëse shpesh Edi Rama ka akuzuar PD se ka blerë a ka vjedhur votën dhe kjo ka sjellë edhe veprime të papërgjegjshme për të kërkuar ligjshëmrinë, kjo nuk do të thotë që të presësh njerën këmbë që të shpëtojë tjetra. Kurse të bësh donkishotizmin në këtë rast, dyfishohet paligjshmëria, sepse shoqërohet edhe me papërgjegjshmërinë dhe me vazhdimin e një modeli që e kanë bërë baballarët e së majtës pas 1944-ës dhe që emrin e kishte “Diktaturë”..
Këtë situatë tashmë në Shqiëpri po e prekin i madh dhe i vogël, i ri apo i vjetër, mashkull apo femër, që nxit reagimin e mospajtimit për përgjegjshmërinë e së ardhmes jo sipas modelit të kopjuar 70 vjet më parë, por sipas modelit të Europës që është dhe tutorja jonë për këtë ligjshmëri dhe për këtë përgjegjshëmri. Ndoshta një Fyle apo një Arvizu, e kuptojnë fare mirë se si flet e vepron kryeministri socialist i mazhorancës dymijë leksh, por ajo që ata ndjejnë si përgjegjshmëri është fakti se si është e mundur që brenda një muaji e gjysmë paligjshëmria u shtri si vaji në lakra. Detyrimisht që paligjshëmria do të çojë në sferat më të larta vesin e korrupsionit dhe ambuzimit në çdo gjë, për çdo gje dhe mbi çdo gjë dhe nga kushdo.
Për shkak të përgjegjshmërisë intelektuale dhe për angazhimet në sensin pozitive të jetës, e mirëkuptoj shqetësimin e demokratëve dhe liderit të saj Lulzim Basha, po aq sa edhe përshëndes edhe reagimet e herëpashershme të ish kryeministrit Berisha që gjithnjuë e më shumë vërteton para shqiptarëve fatalitetin e votës së blerë e të vjedhur sipas parimit që “qëllimi justifikon mjetin”. Sipas kësaj situate që është krijuar në Shqipërinë tonë duket se jeta po merr drejtimin e një qeverisjeje ku mbizotëron gënjeshtrat që janë bërë aq pjellore, saqë vetëm nga njera lindin një mijë të tjera.
Është e qartë se çdokënd mund ta gënjesh në emër të ligjit, por stomakun kurësesi, sepse kjo gënjeshtër, thotë Seneka, pjell paligjshmërinë dhe papërghjegjshmërinë e qeverisjes së një vendi. Në këtë drejtim mospajtimi me gënjeshtrën dhe paligjshëmrinë për të mos përfunduar në papërgjeghsmnëri, as atëherë kur të detyron shteti apo qeveria jote, thotë Einshtajni, kjo është sjellja më demokratike që duhet përqafuar. Nëse një veprim të tillë e bën Partia Demorkatike, ka një Zot që po vëren dhe po vëzhgon se si kaq shpejt dhe me një papërgjeshmëri të habitshme po tentohet dita –ditës të realizohet paligjshëmria që më pas çon në mafien shtetërore.

“E vërteta është si një paqsqyerë e madhe prej qelqi,
e rrëzuar dhe e ndarë në 1000 pjezesa. Njërezit sulen mbi të gjitha pjesezat,
sejcili merre nga një copëz dhe duke e ngritur lartë si një armë, thërret:
Kam në dorë të vërteten .
Do të duhej të mblidheshin me kujdes e durim të gjithë copzat,
të bashkoheshin ndërmjet tyre dhe së fundi e verteta do të shkëlqente sërish”

(Dr. Albert Nikolla)

Bioteknologjite dhe organizmat e modifikuara gjenetikisht

Organizmat e modifikuar gjenetikisht (OMGJ) janë bimë apo kafshë të cilave kodi gjenetik i është ndryshuar në laborator për të siguruar që ata të marrin karakteristika specifike që nuk sigurohen nga natyra.
Organizmat e modifikura gjenetikisht percaktohen si organizma ne te cilat materiali gjenetik (ADN) eshte ndryshuar ne nje menyre jo natyrale (nga bashkimi i dy individeve te sekseve te ndryshem) ose te nje kombinimi jo natyral.
Organizma të tillë përmbajnë gjene të ndryshuar nëpërmjet metodave të inxhinierisë gjenetike. Ushqimet që përgatiten nga organizma të tillë, të cilët mund të jenë bimë ose kafshë, thirren shpesh me termin ushqime me OMGJ.Duke patur në dorë hartat gjenetike, ashtu edhe kodin gjenetik, inxhinieri gjenetike ka krijuar organizma të gjalla të reja (kryesisht bimor, por edhe shtazore), të cilat me genomin e tyre kanë të injektuar një apo disa gene të organizmave të tjerë të ndryshëm në gjini.
Shumë varietete bimore janë modifikuar për t’i bërë ato më rezistente ndaj kushteve të pafavorshme klimaterike, nga dëmtuesit, pesticidet,dhe konservimit më të gjatë. Ato do të jenë “ushqim për të ardhmen” sepse OMGJ-të mund të rriten në vende ku nuk rritet dot fruti biologjik, gjithashtu me OMGJ-të, rritet sasia dhe madhësia, zvogëlohen humbjet bujqësore të shkaktuara nga sulmet e insekteve dhe parazitëve.

Provat e para me organizma OMGJ u kryen në SHBA në vitin 1972 , vite më vonë u përhapën në tregun amerikan fara të bimëve të sojës, misrit, patate, oriz ,domates,pambukut, mjaltë e kolzës së modifikuar gjenetikisht. Prodhimet e këtyre bimëve u përhapën gjerësisht në tregun vendas eatë ndërkombëtar duke e kthyer në këtë mënyrë arritjen shkencore në një realitet të prekshëm për konsumatorin.

Konsumimi i ushqimeve me OMGJ sjellin pasoja në shëndetin e njëriut?

Duhet të sqarojmë se prodhimi i organizmave OMGJ, përpara se të përdoren për konsum, i nënshtrohen kalimit nëpër një filtër shumë të imët provash për efekte negative ndaj organizmit të njeriut.Gjithashtu, prodhimi dhe përdorimi i organizmave të tillë është i rregulluar nga ligjshmëri rigoroze qoftë në vendet prodhues të tyre qoftë në nivel ndërkombëtar.

Deri sot asnjë efekt negativ ndaj shëndetit që mund ti ngarkohet inxhinierisë gjenetike nuk është dokumentuar në popullatat njerëzore ,ushqimet me OMGJ janë ngrënë nga miliona njerëz kudo nëpër botë pa ndonjë raportim për efekte sëmundjesh.

Përfundimi kryesor që mund të nxirret nga përpjekjet prej mbi 140 projektesh kërkimorë që mbulojnë një periudhë prej më se 25 vjet kërkim duke përfshirë më se 500 grupe kërkimorë është se bioteknologjia, dhe në mënyrë të veçantë OMGJ, nuk janë në vetvete më të rrezikshme se p.sh.teknologjitë konvencionale të kultivimit të bimëve”.

Konsumimi i ushqimeve të përgatitur nga organizma të tipit OMGJ ka rezultuar i padëmshëm për shëndetin e njëriut .

Produktet me OMGJ dhe qëndrimi ndaj tyre

Gjithsesi, prej listës së gjatë të organizmave me OMGJ nuk ka të deklaruar deri më sot të tillë që nuk mund të përdoret në mënyrë kategorike.Sidoqoftë, zgjedhja e përdorimit apo mospërdorimit të tyre është krejtësisht e lirënga konsumatori.
Shumë produkte ushqimore të modifikuara gjentikisht për konsumatorin kanë problem si:

• Ndjenja e frikës dhe preokupacionit nga e panjohura; shumë njerëz nuk janë në dijeni dhe për më tepër nuk janë të bindur mbi saktësinë e modifikime gjenetike.

• Problemet etike ; shumë persona e konsiderojnë modifikimin gjenetik si një sferë ku nuk duhet punuar, sepse është ndërhyrje në punët e perdisë .

• Problemet e konkurrencës; është faktor kyc në qarkullimin e produktet ku përdoret më shumë OMGJ.Amerikanët kanë investuar miliarda dollarë në këtë fushë dhe mbajnë lidershipin me gjenetikën molekulare, janë pro prodhimit dhe përhapjes së OMGJ-ve, europianët, janë më prapa në këto teknologji, kanë një qëndrim më skeptik, dhe hera-herës frenues.

Në të vërtetë ushqimet e përgatitur me OMGJ, nuk kanë karakteristika të dallueshme nga ata të tjerët për vetë faktin se vetë organizmat OMGJ nuk pësojnë ndryshime të tillë të dukshëm. Kjo gjë vlen jo vetëm për perimet por edhe për të gjithë organizmat e tjerë qofshin këta bimorë apo shtazorë. E vetmja gjë që mund t’i dallojë është shënja e shkruar etiketimi, cila tregon se janë OMGJ gjë të cilën e bën vetë prodhuesi.

Produktet e modifikuara gjenetikisht (OMGJ) nga ana e shkencëtarëve,vlersohet ne mënyrë shkencore se nëpërmjet proceseve gjenetike marrin vetëm gjenin (ndonjëherë edhe të kafshës) që ata e konsiderojnë si të dobishëm dhe e inkuadrojnë atë në materialin gjenetik. Ata thonë se kjo nuk paraqet asnjë problem, në aspektin e shëndetit dhe ekologjin e mjedisit.

Në zbatim të Ligjit Nr.10416, datë 07.04.2011 “Për Materialin Mbjellës dhe Shumëzues Bimor” produktet e modifikuara gjenetikisht (OMGJ ) janë të ndaluara të tregtohen deri në vitin 2016.
Në medjen e shkruar dhe atë televizive flitet për pasojat shëndetësore që sjellin ushqimet e pa kontrolluara, kjo ështe nje e vertet e pa kundërshtushme. Konsumatori kërkon siguri ushqimore por duhet të sqarohet nga vin efektet negative në mbrojtjen e shëndetin.
Jemi te mendimit se nuk janë produktet e modifikuara gjenetikisht (OMGJ) që ndikojne negativisht në shëndetin e konsumatorit por janëmbetjet toksike mbi nivelin e sandarteve , prodhimet vilen ose mblidhen pa kaluar afati i shpërbërjes së këtyre mbetje,thjesht nuk zbatohen regullat teknike mbi karencen e Produkteve të Mbrojtjes së Bimëve.
• Produktet të Mbrojtjes së Bimëve që përdoren në teknologjin e kulturave bujqësore për luftimin e sëmundjeve dhe dëmtusëve janë të miratuara nga strukturat përkatëse në Ministrin e Bujqësisë Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave, si dhe qarkullojn nëvendet e BE, të cilat kanë afatet e karencave.

• Kur prodhimet e kultura ,vilen ose mblidhen pasi ka kaluar afati i karencave ,mbetjet janë nën nivelin e sandarteve të miratuare nga Bashkimi Euvropian si dhe nuk kanë pasoja në shëndetin e konsumatorit.

• Mbetjet e nitrateve dhe nitrite që vin nga Përdorimi i Plehrave të Përdorimit për Bimësin, në veçanti përdorimi pa kritere i plehrave azotike , këto prodhime vilen ose mblidhen para kohes së shpërberjes së këtyre elementeve ushqyse, vilen ose mblidhen pa këshilluar me specialistin përkatës .

• Fitoregullatoret në teknologjin e kulturave bujqësore,në disa raste bëhen të pakontrolluar,sasia prish cilësin e prodhimeve dhe shkakton pasoja kur këto prodhime vilen ose mblidhen pa kaluar afatin e karencave.
Për eleminimin e këtyre problemeve sipas legjislacionit përkatës,strukturat drejtuse të AKU-së kanë hartuar programe të veçanta Monitorimi si dhe në vazhdimësi ka rezultate konkrete në përmisimin e gjëndjes. Kjo kërkon kordinimin e punës në hallkat e zbatimit të zinxhirit ushqimor,nëpërmjet vlerësuesve të riskut,menaxherëve,konsumatorëve,biznesit të ushqimeve dhe komunitetit akademik dhe aktorëve të tjerë të interesuar.
Në sigurin ushqimore ndikojnë shumë faktorë .Porështë i nevojshëm identifikimi i ushqimit,indjeshëm është konsumatori,prandajkujdes konsumator nga praktikat falsifikuese ose mashtruese !
Për të përcaktuar se një ushqim dëmton shëndetin duhet pasur parasysh:
• Mundësia e efektit të menjëhershëm, afatshkurtër ose afatgjatë të ushqimit në
shëndetin e konsumatorit si dhe efektet negative në gjeneratat e ardhshme;
• Ndjeshmëritë e veçanta shëndetësore të një kategorie të caktuar konsumatorësh, kur
ushqimi është përcaktuar për këtë kategori,
• Kujdes në efektet toksike të mundshme grumbulluese në këto produkte për arsye kontaminimi, të pranisë së lëndëve të huaja, të prishjes ose kalbëzimit.
Tregusi cilësor për këto produkte,për sigurin ushqimore është Etiketa e Produktit. Gjurmueshmëria përcaktohet çdo substancë për të vepruar ose që ka bashkëvepruar me ushqimin në të gjitha nivelet e prodhimit,përpunimit dhe të shpërndarjes së ushqimit, të lëndëve të para, me origjin bimore. Konsumator, largohuni nga tegtimidhe konsumimi i këtyre produkteve pa Etiketën përkatëse.

Nga Zaim Mema

Nga Halil RAMA

Në çelje të Takimit të 11-të Mbarëkombëtar të Xhudos, me ekipe nga Kosova, Maqedonia e Mali i Zi, Ministrja e Arsimit dhe Sportit, Lindita Nikolli premtoi mbështetje maksimale për sportistët e të gjitha displinave. Një mirënjohje të veçantë ajo iadresoi kampiones së botës Majlinda Kelmendi, prania e së cilës ia shtoi përmasat e madhështisë këtij eventi kaq të rëndësishëm. Këtë angazhim, ministrja Nikolli e shprehu edhe para një jave në ceremoninë e firmosjes së Statusit të Komiteti Olimpik Kombëtar Shqiptar, ku u finalizua edhe njëmarrëveshje bashkëpunimi midis MAS-it dhe KOKSH-it, që shtrihet edhe më gjerë, në një bashkëpunim dypalësh afatgjatë. Gjithsesi, vetë prezenca e kreut të MAS mes garuesve të Takimit të 11-të Mbarëkombëtar të Xhudos ishte sinjali më imirë i përcaktimit të sportit në prioritetet e saj. Ndër të tjera Znj.Nikolli premtoi ngritjen e një strukture të sportit, që do të funksionojë sipas ligjeve dhe rregullave, siç edhe sporti funksionon sipas rregullave. Në kuadrin e projekteve të përbashkëta me KOKSH dhe federate të tjera sportive, Ministrja e Arsimit dhe Sportit i jep rëndësinë e duhur masivizimit tësportit si domosdoshmëri e kohës. Nëse në sektorë të arsimit ajo ka iniciuar një reformë bazuar në kriterin e konkurencës së ndershme të vlerave, ka ardhur koha që në këtë mënyrë të punohet edhe për reformimin e federatave sportive; për të realizuar një reformë ligjore efikase, pa ndërhyrë në rregullat e tyre statuuore. Kjo në funksion tërritjes së cilësisë, të vlerave por dhe të masivizimit të sporteve. Në këtë kontekst, larg nostalgjisë për sistemin arsimor të së shkuarës moniste, do të ishte me vend të rishikohej futja e gjimnastikës sëmëngjezit në programin e shkollave 9-vjeçare. Parë nga një këndvështrim i përgjithshëm, ky angazhim i drejtpërdrejtë i ministres Nikolli në mbështetje të projketeve të federatave sportive është garanci se situata do të ndryshojë.
Në të njetën linjë shprehet edhe presidenti i KOKSH-it, Viron Bezhani që si një nga personalitet më në zë dhe më të aftë, shprehet me kopetencë e profesionalizëm për shqetësimet e federatave. Madje ai bën një radiografi të saktë të gjendjes duke përcaktuar më së miri se se ku çalon sporti, çfarë është bërë dhe se çfarë duhet bërë në të ardhmen, duke nisur nga financimi, ligji për sportin, terrenet sportive, kohështrirja më e madhe e sportit në shkolla, afrimi i rinisë me sportin e mjaft të tjera. Për këtë qëllim ai punon me përkushtim maksimal edhe nëpozicionin e ri shtetëror të Drejtorit të Shoqërisë të Trajtimit të Studentëve Nr.2, duke u fokusuar tek problematika e studentëve dhe krijimi i kushteve sa më të përshtatshme për ta, në funksion të një aktiviteti sa më produktiv.
Gjatë përshëndetjes të pjesëmarrsëve në Takimin e 11-të Mbarëkombëtar të Xhudos, presidenti i KOKSH-it, Viron Bezhani, vlerësoi dhe njëherë marrëveshjen e nënshkruar para një jave midis MAS-it dhe KOKSH-it, e cila hap një horizont të ri bashkëpunimi reciprok në fusha me interes kombëtar përzhvillimin e sportit dhe Lëvizjes Olimpike në Shqipëri. Kjo është një marrëveshje që ka në thelb edukimin e fëmijëve dhe rinisë me edukatën sportive, për t’iafruar ata më shumë me terrenet sportive dhe për t’i pasur më të shëndetshëm. Z.Bezhani argumenon bindshëm se vendosja e sportit pranë arsimit është një mundësi e mirë, madje e shkëlqyer për të rilindur, për të edukuar brezin e ri me frymën e respektit dhe bashkëpunimit.
Po në këtë optikë e sheh ai edhe bashkëpunimin me Komitetin Olimpik të Kosovës, bashkëpunim ky që në rastin konkret mundësoi pjesëmarjen e dhjetra ekponentëve nga e gjithë Kosova (madje dhe më gjerë nga hapësira mbashqiptare) e konkurentëve në garat që u zhvilluan të dielën në Pallatin e Sportit “FarieHoti” në Tiranë, në kuadrin e Takimit të 11-të Mbarëkombëtar të Xhudos.
Para disa kohësh KOKSH, nën ndikimin dhe angazhimin e drejtpërdrejtë të Presidentit Bezhani finalizoi një marrëveshje bashkëpunimi me Komitetin Olimpik të Kosovës, e cila edhe në këtë rast dëshmoi për shtimin e urave të bashkëpunimit mes dy anëve të kufirit. Treguesi më sinjifikativ për këtë ishte prania në çelje të takimit të 11-të Mbarëkombëtar të Xhudos e Majlinda Kelmendit, fituese e medaljes së artë në Kampionatin botëror të xhudos që u zhvillua në Rio de Zhaniero.
Kësisoj, bashkëpunimi institucional midis dy Komiteteve Olimpike po shërben në krijimin e kushteve dhe ngritjen e kapaciteteve njerëzore përgjatë rrugës së procesit të njohjes së Kosovës nga Komiteti Olimpik Ndërkombëtar.
Gjithsesi, vetë rezultatet e kampiones Këlmendi, duke pasur në konsideratë vështirësitë nëpër të cilat kalon shoqëria jonë dhe vetë aktiviteti sportiv i femrave dikton domosdoshmërinë e hartimit të politikave programore, me synim që të përkrahet dhe mbështetet zhvillimi i sportit të femrave. Kjo edhe për faktin se përvoja e deritanishme, veç të tjerash evidenton klube sportive dhe federata të sportit të cilat zhvillojnë aktivitete sportive, por vazhdimisht ballafaqohen me vështirësi të natyrës materiale edhe në rastet kur kemi të bëjmë me klube të suksesshme.
Synimi i kësaj politike është sensibilizimi i opinionit gjer për sportin, masivizimi, përkrahja dhe inkurajimi në përfshirjen e femrave në nivel profesionist të menaxhimit, punë të drejtpërdrejta organizative dhe udhëheqëse në klube, federata, KOK dhe administrim të sportit.
Intensifikimi i bashkëpunimit mes MAS e KOKSH do të çojë në fuqizimin e kësaj politike, duke e inkorporuar në politikat tjera programore sipas projekteve dhe prioriteteve. Prezenca në këtë takim mbarëkombëtar të Xhudos, por dhe rikonfimimi i mbështetjes maksimale për sportisët nga krerët e MASH e KOKSH është parasëgjithash dëshmi e rëndësisë që ata i kushtojnë promovimit të sportit dhe vlerave të jashtëzakonshme që sporti ka për moralin dhe për shëndetin e shoqërisë.
Ndërkohë, në kuadrin e integrimit europian e më gjerë, ekziston një lidhje e fortë ndërmjet sportit dhe agjendës së prioriteteve të qeverisë shqiptare. Kjo për faktin se Sporti mbledh së bashku përfaqësues të shteteve, besimeve, etnive e komuniteteve të ndryshme, nga ata më profesionistët tek njerëzit e thjeshtë. Angazhimi i qytetarëve në sporte, veçanërisht i brezit të ri, masivizimi i tij, krijimi i kushteve për sportin elitar e konkurrues vjen veçanërisht nga niveli vendor, nga forcimi i partneritetit publik me atë privat për ngritjen e infrastrukturës sportive, vazhdon tek strukturat qeveritare, për të kaluar më pas në vendosjen e standardeve ndërkombëtare dhe krijimin e një platforme mbarëevropiane të bashkëpunimit.

Nga Tini Qerrajija

Para disa ditësh në ambientet e TKOB u promovua libri I koreografit dhe shkrimtarit Dedin Suli “Artistë të shquar të intepretimit koreografik shqiptar (1950=2012). Në këtë veprimtari merrnin pjesë Drejtori I TKOB z. Ilir Kerrni, Dejtore për kulturën në ambasadën italiane, znj Veneciani, këngëtarë operistikë, valltarë, koreograf, gazetarë dhe kritik arti. Në fjalën e tij z. Kerrni e falënderoi z. Dedin për këtë libër me kaq vlera që është një kontribut i vyer për artin shqiptar koreografik. Znj Veneciani i mëshoi fort rolit që kanë libra të këtij lloji për informimin e shoqërisë për një lloj të veçantë arti, si dhe për urat e lidhjes Shqipëri-Itali që ka sjell ky libët edhe për vetë faktin se z. Dedin e ka nënë nga Italia. Në këtë takim intersant fjalën e morën shumë artsitë, këngëtarë por dhe miq të autorit të cilët sollën mbresa dhe kujtime ë lidhen me operën, valet, baletin shqiptar. Në këtë libër Dedini ka 92 portrete të atyre që kanë lënë gjurmë në operan, vallen, baletin dhe koreografinë shqiptare. Në këtë promovim kënduan dhe Mjeshtri I Madh Kastriot Tusha, Vikena Kamenica si dhe interpretuan valle Rexhep Çeliku dhe Lili Cingu. Gjithë promovimi u karakterizua nga një atmosferë e bukur dhe shumë entusiaste.

Dedin Suli

Jam i lumtur që ndodhem sot në këtë auditor ku marrin pjesë dallandyshet e vallëzimit shqiptar, por dhe nga shumë dashamirës të Koreografisë shqiptare. Mbas një pune hulumtuese disa vjeçare, sot prezantoj librin “Artistë të shquar të interpretimit koreografik shqiptar 1950- 2012″ ku lë kujtesën e viteve, përshkruajë biografinë artistike të 92 balerinëve shqiptarë, që jo vetëm nderuan atdheun e tyre të dashur, por me vallet shqiptare, interpretuan në pesë kontinentet e rruzullit tokësor, Po ashtu një nderim për artistët që u ndanë nga jeta, dhe i lanë një emër brezave në vazhdim. Edhe njëhcrë ju falënderoj për pjesëmarrjen tuaj në këtë ditë gëzimi për të gjithë koreografmë shqiptar.

Dedin Suli (Koreograf) Aktiviteti i tij artistik si krijues dhe interpretues

Ka lindur me 26/03/1935 në qytetin e Shkodres, ne nje familje qytetare.Gjyshi, intelektuali Ded Suli,foles i disa gjuheve te huaja, punoi per vite me rradhe, si keshilltar ne oborrin mbretetor te Mbretit Zog. Ndersa babai im Ndoc Suli, punoi si Drejtor ne disa dogana te Shqiperise si dhe ne prefekturen e Shkodres deri ne vitin 1944. Nena ime, me origjine italiane ndikoi shume ne lemijerine time duke me dhene nje edukate qytetare. Ne vitin 1950-1951 .iktivizohem ne grupin e teatrit dhe valleve, ne Shtepine e Kultures Shkoder. Ne vitin 1951 fillova aktivitetin si valltar profesionist prane filarmonise shqiptare. Mbas nje aktivizimi te panderprere mesova repertorin e vitit 1950-1951 “Vllazerimi I Popujve” dhe “Shatervanii Bahçisarajt”. Ne vitin 1951, kam marre pit’se ne “Flamuri i Paqes”, “Koncert Koreografik”, “Mbremje Baleti”.

Rnletet Shqiptare

“llalili dhe Hajrija” (1963), “Delina” (1964), “Fatosi Partizan” (1967), “Cuca e Maleve” (1970), “Bijte e Peshkatarit” (1972), “Toke e Pamposhtur” ( 1977), “Para Stufiise” ( 1982) dhe “Joniada” (1984).

Balcite te popujve te botes

“Shatervani I Bahçisarajit” (1951), “Esmeralda” (1953), “Kujdesi i Kote” (1957), “Overture Fantazi” nga baleti Romeo dhe Zhulieta (1957), “Zarema e Humbur” nga baleti Shatervani i Bahçisarajt ( 1958), “Lola” (1958), “Zhurale” (1959), “Fadeta” (I960), “Laurencia” ( 1961), “Paganini” (1965), “Frances^ da Rimini” (1962), si dhe “Detashment i kuq i Grave” (1966).

Opera, Opereta.Film Artistik
Opera “Rusalka” (1953), “Ivan Su|anil (1954), “Evgjeni Onjegin”(1959), “Princesha e Çardashit” (1966), si dhe ne filmat: “Skenderbeu”dhe “Tana”.

Aktiviteti si Solist baleti. ne valle te ndryshme, kuartete dhe si kercimtar i liniave te para.

Mbremje baleti

2.
“Pranvera” (1954), “Grig”: duet, kercyer me solisten e mirenjohur Sekine Sharofi
“Vals Rinor” (1954) (muzika : M. Krantja) kercyer me partneren Sekine Sharofi
“Flamuri I Paqes” (1952), “Valle e Abotit”: kuartet- valle me motive te Shkodres
“Romeo dhe Zhulieta” (Overture-Fantazi): dublant ne rolin e Fratit.
“Laurencia”: duet nga nje valle Spanjolle, kercyer me kercimtaren Vera Vorpsi.
“Kujdesi i Kote” ( 1957), kuartet ne vallen “Cigane”, kercyer me Lejla Kuçi ( Ostreni)
“Para Stuhise” (1982) ne rolin e Selimit. Kriiimtaria Koreografike
Aktiviteti si koreograf, fillon ne vitin 1954 me tabllone e pare muzikore per femije e kompozitorit Tonin Arapi (Artist I Merituar). Ne.vitin 1954;-1961 jam aktivizuar si koreograf ne disa institucione, si Pallati I Pionierit, Pallati i Kultures “Ali Kelmendi”, Estrada e Shtetit, duke inskenuar per here te pare ne vendin tone si psh: tek kenga: Sot jam 20 vjeç.
Viti 1961 fillon me nje hap cilesor duke vene ne skene ne qytetin e Gjirokastres tabllone koreografike “Luftëtarët” me muzikë te Çesk Zadesë

(Artist i Popullit) dirigjent Roland ÇeV\& Ne vitin (1965)r’ve^ne skene tabllone koreografike “Punojme dhe Mbrojme” me grupin e valleve te Kombinatit Tekstil (Tirane) me muzike te Çesk Zadese shoqeruar nga orkestra e Institutit te Larte te Arteve. Ne vitin 1966 ve ne skene poemen koreografike ” Heronjte jetojne mes nesh” me muzike te Çesk Zadese, shoqeruar nga orkestra simfonike e Radio Televizionit, dirigjent Ferdinand Deda, solist ishte Hysen Kellezi (solist i Teatrit te Operas) i pasuar nga solistet:Albert Janku dhe Meteli Hasa. Po kjo poeme koreografike shfaqet ne vitin 1967 ne Kine interpretuar nga nje Ansambel i perbere nga profesioniste dhe amatore, solist^ Agron Aliaj (Artist i Popullit) shoqeruar nga koi^i dhe orkestra: dirigjent Simon Gjoni (Artist i Merituar). Ne vitin 1970 fealiz&li/fie qytetin e Korçes poemen koreografike “Elektrifikimi”, me muzike te Avni Mules (Artist i Popullit) dirigjent Rikard Jorganxhi. Ne vitin 1970 dekorUJfefta me medaljen Nairn Frasheri te Klasit te Pare me motivacionin ” Per nje krijimtari cilesore koreografike ne te gjithe Shqiperine” date 24/01/1970 dekret nr. 4639.

Pjesmarrja ne Koncertet e Majit

Kam marre pjese pothuajse ne te gjitha koncertet e Majit ku mund te valjet qe kane fituar çmim te pare “Fest^’ne Kukesin e Ri”: muzika Agim Krajka (Suite vallesh nga krahina e Kukesit^Mic Sokoli numer koreografik ku interpretuan llir Kerni (Artist i Merituar), Ludmill Çakalli, Kadri Dervishi si dhe grupi i valleve te Kombinatit Tekstil Tirane. i . . , • -

” Festojme Jubileun e Madh” : muzika Çesk Zadeja, ekzekutoi grupi i valleve te Ndermarrjes Artistike “Migjeni”. “Lindi dhe nje pushke ne truallin tone”: muzika Çesk Zadeja, ekzekutoi grupi i valleve te Kombinatit Tekstil Tirane. “Besa-Bese” valle me motive nga Malesia e Shkodres, ekzekutoi grupi i valleve te Ndermarrjes Migjeni. Kjo valle u dha neshume koncerte si brenda dhejashte vendit si ne: Turqi, Kosove, Mai i Zr, Greqi etj.

Perveç kontributit si krijues.duke qene anetar i Lidhjes se Shkrimtareve dhe Artisteve qe nga viti 1966 radhitet^nder te paret bashkepunetor’ shkencor, i jashtem prane Institutit te Folklorit sot Instituti i Kultures Popullore prane Akademise se Shkencave ne fushen e etnografise.

Aktivisti si shkrues i letrave te koreoerafise

Ne vite kam botuar nje seri artikujsh me portrete artistesh, po ashtu pjesmarres ne shume referate si ne pervjetoret e Teatrit te Operas dhe Ansamblit Shteteror
te Kengeve dhe te Valleve

^Ne vitin 2004 kam botuar librin monografik^Besim Zekthi/’Korife i vallezimit Shqiptar”. Ne vitin 2005 librin me permasa te medha i titulluar Agron Aliaj/Artisti J qe thuri legjende”. Se shpejti botoj nje nga librat me te rendesishem per koreografine Shqiptare i titulluar “Historiografia e Artit Koreografik Shqiptar. Jetoj prej 17 vitesh ne Itali. Ne Padova jam Anetar i Bordit te Kultures dhe Artit prane
Bashkisë.

1.Siria ka një traditë të hershme në prodhimin dhe përdorimin e armëve kimike. Këtë e thonë gjetjet arkeologjike dhe zëri i arkeologëve. Duket se rajoni mund të keni parë luftën kimike qysh 1700 vjet më parë. Një nga incidentet më të hershme e dokumentuar e nxjerrjes së gazit helmues mund të ketë ndodhur në një provincë lindore sirian. Një arkeolog nga Universiteti i Mbretërisë së Bashkuar të Leicester ishte parë të publikohen gjerësisht dëshminë e një sulmi me gaz helm lashtë . Sipas deklaratave të lëshuara nga universiteti , Dr Simon James erdhi në përfundim e tij befasuese pasi rishqyrtimin e eshtrave të rreth 20 ushtarëve romakë që kanë vdekur në një hapësirë të ngushtë dhe nën rrethana misterioze duke mbrojtur qytetin e tyre nga sulmuesit persiane rreth viteve 256 pas Krishtit. Gërmimet në këtë zonë në vitet 1920 dhe 1930 , si dhe një gërmim të mëvonshme në vitin 1986, ndihmoi rikrijim Hulumtuesit Udhëzuesit ” të skenës . ” Për persët për të vrarë 20 burra në një hapësirë më pak se 2 metra të lartë apo të gjerë , dhe rreth 11 metra e gjatë , fuqitë e kërkuara mbinjerëzore luftarake – ose diçka më shumë tinëzare “, James tha në një deklaratë. ” Unë mendoj se Persianët vendosen shakull në galerinë e tyre , dhe kur romakët depërtuan ,duke shtuar kimikate dhe pompohet retë,që krijuan mbytje në tunelin romak. sulmi la shumë pa ndjenja në sekonda , vdekur në minuta . “Arkeologët treguan se lloi i gazit është krijuar duke shtuar në një kompleks bitumi duke djegur dhe squfur të zjarrit. Kur ndizen , materiale të tilla retë e dendura lëshojnë gazeve që shkaktojnë mbytje.
2.
Deklarata që sjell agjencia Rojter bënë fjalë për shumën rreth 1000 ton armë kimike deklaruara nga Siria. Siria shpalli te ONAK prodhimin e 30 mbushje dhe objektet e magazinimit , tetë njësitë mobile mbushje dhe tre armë kimike të lidhura me objektet .
Ato përmbanin rreth 1.000 ton të armëve kimike , kryesisht në formën e prekursorëve të para, 290 ton municione të ngarkuar dhe municioneve 1230 paplotësuara tregojnë dokumentet e ONAK.Duke bërë fjalë për këtë sasi gjigante lendeve helmuese disa shtete janë angazhuar për ti shkatërruar në një vend tjetër ku midis këtyre vendeve është zgjedhur edhe vendi i varfër në rajonin e Ballkanit,Shqipëria. Britania ka premtuar 3 milion $, ndërsa Rusia , Franca dhe Kina thanë se do të dhurojë ekspertët dhe stafi teknik, të cilët kanë nevojë për të dëshmuar procesin e gjatë shkatërrimit .
3.

Përzgjedhja e Shqipërisë është menduar për kushte dhe rrethanat si dhe për nevojën për euro që ka vendi ballkanik pas një tranzicioni të lodhshëm e të mundueshëm 20 vjeçar. Për të kuptuar rrezikun që sjell ku mision i vështirë për vendin ballkanik mjafton të kuptosh se poja e këtij vendi do të jetë gjysmë po duke pasur parasysh edhe presionin që do të bëjnë ambientalistët dhe shoqatat e përafërta me to por edhe gjysmë e zërit të qeveritarëve të cilat do të duhet të shkelin disa premtime që kanë bërë siç ishte rasti për ndalimin e importit të mbeturinave ,një nga ligjet e para të qeverisë. Mirëpo mjafton të lëvizsh nëpër disa zonë në jug të vendit për të kuptuar se katastrofa mjedisore e ndotjes së këtij vendi nga mbeturinat e fqinjëve është prezente. Goma të përdoruar të cilat fqinjët i kanë hequr nga territori i tyre duke paguar ca shqiptarë të cilët kanë korruptuar doganierët dhe i kanë shkarkuar ato nëpër mjedise e areale ku turizmi një ditë pritet të ketë zhvillim. Vendi ynë trashëgoi nga koha e monizmit sasira të konsiderueshme të armatimit luftarak dhe kimik. U asgjësua shprehen specialistët. Mirëpo mbetjet luftarake nga luftërat në këtë vend kanë lënë gjurmë. Ende në detin jugut e më gjerë janë prezentë predhat nga luftërat ende dhe ende nuk janë pastruar nga ky material i rrezikshëm. Me gjithë këto si nuk të mjaftonin, vendit tonë im afrohet një tjetër mundësi infektimi nga këto materiale që mezi u hoqën me para,punë e katastrofë si Gërdeci. Asgjësimi i armëve kimike të një vendi tjetër diku në gadishullin arabik .Zgjidhja më e mirë do të ishte që këto helme të këtij vendi që i ka prodhuar nga kohët e lashta e deri më sot të shkarkoheshin diku në stepat e Azisë,ndoshta në Rusi e më gjerë. Dhe nëse na e zëne kokën me derë,do të jetë lexueshëm qëndrimi. E mira do të qe që këto helme të mos shkarkoheshin në këtë vend sepse edhe kështu është munduar shumë nga helmet e tij.

Nga Gëzim Llojdia

Shqetësimi qytetar, mbarëkombëtar për JO-në e Çmontimit të Armëve Kimike të Sirisë në Shqipëri ndër Shqiptarët e Ballkanit dhe në Diasporë tregoi se kush me të vërtetë e do atdheun,vëndlindjen e përbashkët Shqipërinë që të tregohet e Zonja për fatet e saj si bota demokratike.
Tregoi se ka një rini larg politikës që vjen era pisllik i vjetër, se në këtë prostestë qytetare poltikanët nuk mund të ulen në mes të studentëve dhe të përfitojnë kredi politike në sytë e faktorit ndërkombëtar duke i kujtuar studentët njëlloj si turmat e militantëve të fushatave elektorale që ju binden edhe për hir të paditurisë se çkanë bërë keq e më keq që e kanë katandisur vëndin nga më të varfrit e BE dhe NATO-s.
Kjo protestë qytetare është shëmbulli më i bukur i mësimdhënies për parlamentarët dhe qeveritarët Shqiptarë në sistemin e kësaj demokracie të plaguar Shqiptare nga kjo klasë politike ku hijet e liderëve të vjetër të partive shfaqen si fantazma edhe në momentet kur në tavolinën diplomatike ndërkombëtare shtrohen për zgjidhje probleme që kanë të bëjnë me të sotmen e vëndit apo edhe me sigurinë e paqen në rajon e më gjerë.
Ajo që kuptuam nga kjo protestë qytetare është atdhedashuria e pastër e rinisë studentore, sepse u shfaq hapur në Bulevardin “Dëshmorët e kombit” indinjata e thellë që shkaktuan pushtetarët e 23 vjetëve rresht që i bënë peshqesh Shqipërisë Janullatosin, Varrezat Greke, Gërdecin, Importin e plehrave deri në shtator 2013, Fazlliçin, shitjen e detit Jon që akoma nuk ka marrë JO-në përfundimtare dhe tendera ndërkombëtarë për tjetërsimin për përfitimin të klaneve të tyre duke shkelur me të dyja këmbët Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe shpërdoruar gjithë atë mund të Shqiptarëve atdhetarë gjatë periudhës në 101 vjet shtet për një Shqipëri me dinjitet.
Me ligjëratën e kësaj rinie të edukuar nga prindër dhe pedagogë që janë të qartë për formimin që duhet të marrë brezi i ri kuptojmë, se durimi për vëndnumëronë e atdheut ka kapur kulmin e mbylljes së shtigjeve të rinisë nga kjo klasë politike që ende mban në gjirin e saj përfaqësues të servirur në popull si të kulluar edhe pse kanë gisht në marrëveshje ndërshtetërore që kanë frenuar rritjen e vetëdijes kombëtare apo edhe zhvillimin në vazhdimësi të atdheut ekonomik dhe kulturor.
Këta të rinj, sidomos biseda në Bulevardin Dëshmorët e kombit e studentëve të Fakultetit të Drejtësisë e dhënë drejtpërdrejt në kanalin televiziv News 24 dhanë leksione për ëndrrën e atdheut të tyre, Shqipërisë, që e duan ta shohin e ta bëjnë si shtetet më të përparuara të botës demokratike.
Mos të harrojmë se këta studentë janë edhe vëllezrit dhe motrat e atyre kolegëve Shqiptarë që studjojnë në Amerikë apo edhe në Europën Perëndimore e që ndihen keq, sepse nuk shohin kurajon e politikanëve të kërkojnë të falur para popullit që përse në Shqipëri u deshën sakrifikuar edhe 23 vjet për të arritur deri këtu.
Kjo protestë shënoi përfundimisht themelimin e institucionit të Shoqërisë Civile, si e vetmja shpresë për të bërë mbrojtësin e fatit të atdheut edhe në një rast të tillë kur politikanë të rënë nga fiku, të mos futur në listat e deputetëve apo të pushtetit të sotëm tentuan për të marrë drejtimin e prostestave, por dështuan përpara një rinie të kthjellët për veten e saj, për ardhmërinë e saj në vëndlindjen e saj që nuk do ta shohë më ardhmërinë si peng të klasës politike.
Këta pyesin me keqardhje që përse deputetët dhe qeveritarët nuk flasin si të hapin fabrika prodhimi industrial e bujqësor në Shqipëri që të hapin vënde pune më shumë, të begatohet vëndi, të vijnë investitorë edhe nga Shqiptarët e larguar në emigracion apo si ta bëjnë më konkurente ekonominë Shqiptare, turizmin etj që ta ndalojnë emigracionin e rinisë, sepse atdheut pa rini i duhen breza të përkëmbet.
Është një nga risitë më të bukura që i ka ndodhur Shqipërisë këtë muaj, sepse edhe qeveria Rama ka ditur të managojë drejtimin e Policisë Shqiptare për të lënë qytetarët të shprehin mendimin e tyre të lirë në një rend shoqëror të tillë, të lirë.
U pa qartë se qytetarët në protestë nuk qëlluan me gurë, nuk shanë as qeverinë, as faktorin ndërkombëtar , por i kërkuan qeverisë së tyre thjesht dhe hapur të mos veprohet kundër dëshirës së tyre legjitime që Shqipëria me një mijë halle të mos lëndohet më e të mos keqpërdoret nga politika.
Edhe për më shumë ata shprehën hapur opinionin e tyre për rastin e debatit ndërkombëtar për JO çmontimit të Armëve Kimike të Sirisë në Shqipëri edhe pse pleksen shumë pyetje dhe përgjigje për pasojat prej tyre si dhe të mirave diplomatike apo edhe ekonomike në bazë të kërkesës që ju bë Shqipërisë nga palët që janë më kopetentë siç janë SHBA, një aleat gati një shekull që ndihmoi për fatin e ekzistencës së tërësisë tokësore të Shqipërisë së vitit 1913 me kufij të përcaktuar nga Fuqitë Europiane të kohës.
Komunitetet e qyteteve nga vijnë këta studentë nga Shqipëria apo nga Kosova kanë një dritare të hapur që këto ditë, për mënyrën se si e shpjegojnë ardhmërinë këta të rinj. Jo me korrupsion, jo me shkelje të ligjeve, jo me dhunë, jo me urrejtje, jo me etiketime, jo me sulme të panevojshme, jo me politika të skutave, jo me vjedhje me shpërdorim detyre të pasurisë kombëtare, jo me arsimim me para nën dorë, jo me opinione keqinformuese por thjesht me dije, me punë të pastër dhe kulturë qytetare.
Ata thanë hapur se ne zgjedhim atë ide që jep më shumë mirëqënie, sepse jemi ngopur me lugë bosh, me premtime fushatash të kompromentuara që prodhojnë përfaqësues që shiten kollaj pa moral ashtu siç janë dhe liderët e tyre apo klanet e tyre në spektrin politik Shqiptar.
U pa qartë dhe populli Shqiptar mësoi më shumë se në një debat të tillë ndërkombëtar u përzgjua më në fund një shpresë e së ardhmes Shqiptare që do demokraci të pastër vërtetë. Këta janë me të vërtetë ardhmëria e Shqipërisë.
Dhe duhe të krenohemi me ta. Njerëzit kanë nevojë dhe po i dëgjojnë fjalët e tyre, sepse janë të ligjërata që të bëjnë të mendohesh se në Shqipëri vërtetë po formohet një shoqëri e re si zë i patjetërsuar i shoqërisë civile.
Sot Shqipëria u kthye tek vetvetja! Faleminderit Studentëve dhe Ambjentalistëve!
Faleminderit edhe Kryeministrit Rama që dëgjoi edhe zërin qytetar, zërin e shpresës për ardhmërinë Shqiptare.
Prapaskenat e keqdashësve në klasën politike ne i dimë. Tashmë pak rëndësi kanë ato. Rëndësi ka se Shqipëria ka një qeveri që premtoi se do të dëgjohet zëri i atdheut, zëri i brezit më të ri! Dhe e bëri.

Pavarësisht ritmit të ngadaltë dhe ngërçeve të here pas hereshme që janë hasur vazhdimisht gjatë bisedimeve tepër të vështira, për normalizimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë, duhet pranuar fakti se tani, realisht ka një progress që nuk mund të cilësohet vetëm si mbajtje kontaktesh periodike.
Si do që të vlerësohen përmasat dhe karakteristikat e këtij progresi : I natyrshëm, i nxitur ,apo i diktuar nga Brukseli, ai tashmë ekziston jo vetëm në deklarata e raporte zyrtare por,edhe në praktikë. Kjo në fakt, mund të konstatohet lehtë sidomos, kur iu referohesh situatave dhe distances së tej skajshme që ekzistonte në raportin e marrëdhënieve midis këtyre dy shteteve, para 3-4 viteve.
Pa vënë në gjykim balancën politike se sa kanë lëvizur e lëshuar nga pozicionet e tyre zyrtare deri tani, qeveritë respektive, dhe se, kush ka humbur ose fituar në kredibilitetin e politikës së brendëshme e të jashtme, faktikisht, plotësimi I kushteve për anëtarësimin në BE, edhe në të ardhmen, përbëjnë sfida të ndryshme që duhet të përballohen ,si Serbia ashtu edhe nga Kosova..
Natyrisht, për secilin vend këto sfida janë, sa të vështira aq dhe të pashmangshme për vetë realizimin e projektit politik e gjeostrategjik të BE-së për vendet e gadishullit Ballkanik, si pjesë e pandashme e kontinentit Europian.
Në këtë konteks, mund të komentohen edhe takimet e shpeshta të nivelit të lartë, të ndërmjetësuara nga Brukseli, midis dy kryeministrave, të Republikës së Kosovës dhe atij të Serbisë. Në fokusin e diskutimeve të shumë problemeve që ekzistojnë në marrëdhëniet midis dy vendeve ,kohët fundit, ato kanë qënë të fokusuara te zhvillimi I zgjedhjeve locale në Kosovë. Natyrisht, pritmënia rreth respektimit të standarteve demokratike dhe pjesëmarrjes, ka qenë tepër e madhe, jo vetëm nga opinion I brendshëm I dy vendeve por, natyrisht edhe nga faktori ndërkombëtar. Në mënyrë të veçantë, këtë e pasqyronte prezenca e një numri rekord,vëzhguesish e përfaqësuesish të organizmave evropiane të specializuara për zgjedhjet 3 nëntorit si: OSBE,ODIHR,KE,KFORetj..
Arsyet e këtij interesimi për ndjekjen dhe përcjelljen nga afër, të zgjedhjeve locale të 3 nëntorit 2013 në Kosovë, mund të kenë qenë të ndryshme,por ajo që do veçonim këtë here sirisi e procesit zgjedhor, ishte se, sa dhe si do votonte tani komuniteti serb I veriut të Kosovës pas bojkotimit të vitit 2009.
Në këtë kuadër, intesifikimi I investimit politik e financiar Brenda vendit dhe pa harruar ato në shkallë rajonale e ndërkombëtare, vështirë të mos të merret parasysh,, pasi ato janë të ndërlidhura ngushtë e në funksion të njëra-tjetrës.
Gjykuar mbi bazën e zhvillimeve para-gjatë dhe pas pcesit zgjedhor (dhe të atyre që duhet të përfundojnë më 17 nëntor),përsëri pritet një periudhë paqëndrueshmërie,e cila e ndembetet si rezultat I mos marrëveshjeve politike dhe ligjore në njërën anë, si dhe nga vazhdimi I përpjekjeve për konsolidimin e strukturave demokratike të Kosovës, shtetit të shtatë, që u ngrit pas shpërbërjes së ish- Republikës Jugosllave. Kjo, pa asnjë dyshim ,përbën një problem kompleks dhe mjaft të vështirë, të cilësuar si një nga nyjet kryesore të gjeopolitikës evropiane.
Natyrisht, prova e pare që vërteton këtë realitet të pritshëm, ishte dështimi I konsiderueshëm I testit të parë, në përpjekje për të instaluar bashkëjetesën normale mes grupeve etnike. Kjo ndodhi edhe pse në marrëveshjen e endërmjetsuar nga BE-ja (19 prill 2013, pika e 11-të),për normalizimin e ndërsjellët ë marrëdhënieve ,konsultimet ishin formësuar në komunitetin verior autonomy të serbëve ( ashtu quajtur,Asosacioni I Komunave serbe),që do zëvëndësojë “strukturat paralele”- duke filluar nga ato të sigurisë e gjyqësorit etj. Si rjedhojë e kësaj, prashikohej që njësitë komunitare serbe të Kosovës do të absorbohen Brenda aparatit administrative shtetëror të Prishtinës, duke ruajtur autonominë më të gjerë në vendim-marrje ,kërkesë kjo që lindi si pasojë e bojkotimit të zgjedhjeve tëvitit 2009,I mbështetur dhe e financuar nga Beogradi.
Edhe kësaj radhe, me gjithë përpjekjet për siguruar normalitet zgjedhor, episodet e tensionit dhe dhunës para dhe gjatë procesit të votimit qenë të shumta por, pa arritur që të shmangeshin. Ato filluan me agresionin kundër serbit Kërstimir Pantiq , një kandidat për kryetar Bashkie për Mitrovicën, në listën ” Iniciativa Qytetare Serbe “,(sponsorizuar nga Beogradi për të mbledhur votat e të gjithë serbëve ) ,pasuar, me vrasjen e ish- luftëtarittë UÇK-së dhe militant I Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës ( AAK), Bekim Birinxhiku , për të vazhduar sulmin e ulëseve në komunat serbe të Kosovës, që detyroi OECD-në të tërheqë para kohe vëzhguesit dhe më pas KFOR-i, icili përkëtërast lëshoi deklaratë – përgjigje të shpejtë e specifike.
Këta faktorë , së bashku me pjesëmarrjen e ulët ( para sulmi , veriu kishte votuar vetëm 7.09 %, krahasuar me shifrat prej 54-64 % në enklavat e tjera të shpërndara në të gjithë territorin, ku ishte më e vështirë per të krijuar një front opozitar ) tregojnë se, ka ende mos përgatitje të popullsisë, për të lënë pas të kaluarën e armiqësisë , konfrontimet territoriale, aktet terroriste etj., si dhe në uljen e dozes së optimizmit të tepruar nga ana e të dy qeverive për zgjedhje sipas standarteve, me mirësjelljen e duhur, në kaq pak muaj, pas negocimit të marrëveshjes me Lady Ashton .
Zbatimi I marrëveshjes, pa dyshim, është një moment vendimtar për kredibilitetin politik të udhëheqjes së Ivica Daçiçit dhe HashimThaçit ( që synojnë me çdo kusht që pas rezultateve përfundimtare të zgjedhje vetë mos dobësojnë pozitat e qeverive respektive) dhe njëkohësisht, prova për të testuar aftësitë dhe perspektivat në vazhdimin e procesit të integrimit të përbashkët evropian në këtë kohë që emërtohet nga BE, si periudhë progresi.
Padyshim,që nuk duhen nën vlehtësuar në asnjë rast, problemet e shumta që ndeshen sot në Kosovë si: korrupsioni shtetëror, aktet terroriste , mafia e trafikimit të qenieve njerëzore e të drogës, zgjidhja e mallrave ilegale që vijnë kryesisht nga AziaQendrore(Rusia,Kaukazi,Afganistanietj.)nga pasiguria kufitare.
Vështirë të mos e lexojmë në këtë sens vrasjen e zyrtarit doganor lituanez të EULEX-it shtatorin e kaluar. Këto natyrisht, përbëjnë sfida tepër të vështira për të ardhmen e shtetit Kosovar. Gjithashtu , kjo shpjegon angazhimin e rinovuar të EULEX-it e drejtuar nga Bernd Borchardt, icili nuk përjashton vazhdimin e misionit edhe pas vitit 2014, për të identifikuar e çmontuar një rrjet të gjerë me reputacion të keq që mban veshje politike të Kosovës.
Në pritje të përfundimit dhe më pas, të vlerësimit të zgjedhjeve lokale, pa anash kaluar problemet e sipërper mëndura, progress raporti I ardhshëm i BE-së, merr rëndësi të veçantë. Këtu është fjala ,se një refuzim I zgjedhjeve mund të konsiderohet një hap prapa jo vetëm për qëllimet dhe aspiratat e qeverive të Serbisë dhe Kosovës, por edhe për Bashkimin Evropian. Një shtet i dështuar në portat e Europës është një humbje e qartë e një alternative të pranueshme për ato vende që janë në territorin e Ballkanit, I cili është duke luajtur rolin e tij më të rëndësishëm të aktorit ndërkombëtar.

Nga Elvis DEVOLE

Gabove, zoti Rama edhe para dy orëve teksa në FB e Twiter fjalathue: “Sot në 17.00 do të mbaj publikisht qëndrimin tim mbi çështjen e armëve kimike”(!), sepse na le me pritë shumë gjatë e po i bie tepër shkurt. Mijëra shqiptarë në të gjitha qarqet e Shqipërisë, në kryeqytetet e Prishtinës e të Shkupit, prej ditësh rrijnë në protesta me ideale e sakrifica dhe nuk ua thue dy fjalë të përbotshme: Faleminderit! Më falni! Faleminderit që u batë pjesë e një vendimmarrjeje kombëtare, politike, qytetare! Më falni, se unë jam “pro” demontimit të armëve kimike siriane në Shqipëri! Apo ndryshe: Na falni për shqetësimin e këtyre ditëve! Ju zoti kryeministër, pse keni 85 vota mazhoritare në Parlament, nuk duhej t’i linit protestuesit rreth 85 orë rrugëve e shesheve të Shqipërisë për pa iu përgjigj atyre me përgjegjësi shtetare për një javë rrjesht. Gabove, zoti Rama!
Gabove, zoti Rama, pasi stërgjatje të tilla kohore politike, sipas një klasiku britanik, janë “shkolla pabesie”. Kie mbetë në udhëkryq. Me ba hap para për miratimin qeveritar të ardhjes së plehrave kimike tregohesh i pabesë me popullin tand. Me ba hap mbrapa për mos miratimin e ardhjes së tyre tregohesh i pabesë me miqtë tanë ndërkombëtarë. Nuk është faji i popullit tonë dhe as i miqëve tanë ndërkombëtarë. Kryekëput është faji yt. I bane disi kundra të dy palët: edhe popullin shqiptar, edhe miqtë euro-atlantik. Basketbollove për kosh në të dy anët mbi gropen e armëve kimike, po re vet mbrenda. Ju nuk mund ta futni Shqipërinë si “sanduiç” në mes Europës e Amerikës, pasi nuk ka asnjë ndarje të tillë në integrimet shqiptare drejt NATO-s e Bashkimit Europian. As ju, zoti Rama, nuk mund të rriteni si lis politik mbi ato plehra kimike siriane. Ka ndodh ndonjëherë ndër vite në ndonjë shkrim me të ra në qafë si tepër, çka iu kërkoj të falur, po ju kësaj rradhe na keni ra në qafë të gjithëve. Na vjen keq trefish: për popullin tonë, për miqtë tanë ndërkombëtarë, për kryeministrin e vendit tonë. Na vjen keq se u bane politikan “Gërdec”! Gabove, zoti Rama!
Gabove, zoti Rama, sepse provokove popullin shqiptar në Shqipërinë Londineze e në krejt Shqipërinë Natyrale, mbi të gjitha provokove popullin ma pro-amerikan në botën e sotme. Provokove trashëgiminë e thesartë e të pacënueshme Uashingtoniane e Linkolniane, Uillsioniane e Ruzveltiane, të dy Bushëve e dy Klintonëve, të Obamës, që me fjalët e veprat e tyre e mbrojtën e lartësuan Shqipërinë, Kosovën euro-atlantike, Çështjen Shqiptare në Ballkan. Provokove duke fol me kode politike, duke ba rebuse politike, duke hy në labirinthe politike. Ju nuk mund të na pultoni e as të na cënoni astenji fije si anglo-sakson, nga përkushtimi ynë shpirtëror pro-amerikan. U fute në këtë çështje me dëshirë e do të dalësh me pahir! Tashti kie me mendue si me i monopolue e interpertue këto protesta qytetare shqiptare, ose me ua lanë fajin etërve bio-politikë, ose meritën bijëve bio-politikë, ose me ia lanë fajin opozitës së djathtë, ose…me e ba fajtor të rradhës ambasadorin Arvizu….? Gabove, zoti Rama!
Gabove, zoti Rama. Çelsi i kodit tand (jo)politik ka dy fjalë: “qëndrimin tim”. Ju nuk jeni fuqi mbinatyrore e kësaj Shqipërie të mirë. Ju jeni në detyrën e kryeministërit si jetëdhënës i obligimeve e projekteve qeveritare në të drejtë e në të mirë të shqiptarëve dhe astenjë grimë si jetëmarrës i tyre me plehrat kimike siriane. Po ju, kryeministri ynë, mund të sakrifikoni jetë shqiptare, miqësinë shqiptaro-amerikane për karrierën tande politike që thue se do me lanë gjurmë në historinë shqiptare. Doni të baheni i madh, po jeni duke mbet i vogël si në rastin famëkeq: “plehrat kimike siriane”. Ndërmorët një nismë vetjake, me vullnetin tand të lirë, para disa javësh duke vetkërkue ardhjen e këtyre plehrave kimike në Shqipëri, sepse duke e krye këtë akt mendoni se Amerika do të japin liçensën: Baj çka të duash në Shqipërinë Londineze…!!! Po, ju zoti kryeministër i vendit tim, nuk merrni për shembull Presidentin Obama, i cili me të drejtën kushtetuese amerikane mund të dekretonte luftën me Sirinë, po ia kaloi këtë të drejtë Kongresit e Senatit Amerikan, arriti deri tek çarmatosja politike, ushtarake e kimike të Sirisë! Kjo nuk ndodh tek ju, kryeministri ynë, pasi veproni duke menduar e gabuar se mund të merreni qëndrime vetjake edhe për një akt kaq madhor ndërkombëtar, edhe për jetët e njerëzve të thjeshtë.
Gabove, zoti Rama! E di pse? Në Twiter ju bani një njoftim deklarativ me 14 fjalë, po aty keni keqshkruar gjuhën Shqipe. Aty mungojnë pesë shkronjë “ë” dhe një “ç” (!) E përmenda këtë fakt se vet kryeministri Rama fjalaflet në Shqipëri e jashtë saj se po sakatosej Shqipja nga mazhoranca e tetë viteve të maparshme nga mosshkruarja e saj me këto germa. Nuk është puna se po duam ta “kapim” këtë gabim ma tepër se ortografik. Si në këtë rast ka veprue me (ndër)kombëtarët edhe për çështjen e plehrave kimike siriane. Gabove, zoti Rama!
Gabove, zoti Rama. Këto sfida politike e ekologjike i përjetove dje, më 15 nëntor 2013, edhe në Podgoricë. Jo vetëm se shqiptarët etnikë i quajte “pakicë shqiptare”(!), po për faktin se ndërkohë që përballë kryeministrisë në Tiranë protestonin shqiptarët kundër plehërave kimike të Sirisë, të cilëve nuk iu ktheje përgjigje njerëzore e as zyrtare, ju përballë homologut tuaj malazez, kryeministrit kundërshqiptar, Milo Gjukanoviç, në konferencë shtypi, po flisni për projekte të pastrimit ekologjik të ujërave në pjesën e Malit të Zi të shkaktuara bërllok edhe nga prurje të Drinit, etj. Ju zoti Rama tashma jeni kryeministri ynë, kryeministri i Shqipërisë tonë dhe nuk mund të bani politikë (ndër)kombëtare sikur të lyenit fasada të pallateve treanëshe me shigjeta vetëm në anët që i shohin udhëtarët, ndaj duhet të mbështeteni ma shumë jo vetëm politikisht tek Meta i bashkëqeverisjes, të bashkëpunoni denjësisht në të tilla sipërmarrje me një anglo-sakson si Basha i opozitës, të besoni ma shpirtërisht e me besë me popullin tuaj, të mos luani basketboll politik me ndërkombëtarët. Të mendosh se ti je Shqipëria është tepër herët, edhe pse na drejtohesh në mënyrë disi brutale e antikushtetuese “qëndrimin tim”. Po se kush është në të vërtetë politikani Edi Rama, do ta mësojmë sot në orën 17.00 të pragmbramjes. Provokove shqiptarët, provokove ndërkombëtarët, provokove fisnikërinë shqiptare e dashurinë shqiptaro-amerikane. Na provokove të Gjithëve. Provokove edhe Vetëveten. Gabove, zoti Rama!

Ramiz LUSHAJ

- Jeni një shkrimtar  i njohur, sidomos i letërsisë për fëmijë, madje edhe shumë i lexuar nga fëmijët. Si e shpjegoni ju këtë fakt?

-Faleminderit për vlerësimin që më bëni. Pyetja juaj do të dëshiroja shumë që të ishte një realitet. Një shkrimtar, veçanërisht kur  shkruan letërsi për fëmijë dëshiron që lexuesit e vegjël të jenë të shumtë dhe, ajo çfarë është më e rëndësishme, ata t`ia pëlqejnë krijimtarinë.

-Në veprat tuaja, si ato të hershme edhe më të fundit, kemi vënë re se përzgjidhni subjekte dhe tematika interesante. Çfarë mund të na thoni për këtë?

-Nëse nuk je interesant  në krijimtari, nuk ia arrin të tërheqësh vëmendjen e lexuesit, i cili, i ngopur me monotoni, kërkon ritëm dhe origjinalitet, kërkon vizione dhe këndvështrime të reja, kërkon tipa dhe karaktere që nuk i ka takuar më parë në letërsi. Në këtë drejtim përpiqem shumë. Shkrimtarët e mëdhenj u bënë të atillë, sepse gjetën dhe krijuan tipa dhe karaktere të veçantë. Verni krijoi kapitenin Nemo, Kolodi krijoi Pinokun, Lagerlëf krijoi Nils Holgerssonin, Lindgren krijoi Pipi Çorapegjatën… Dedja krijoi Fatbardh Pikaloshin, Bushaka krijoi Çufon dhe Bubin Kaçurel…Ato vepra i kanë rezistuan kohës. Koha  foli me zërin e saj, flet  dhe do të vazhdoj të flas gjatë për ata personazhe të gdhendur mjeshtërisht, për ato fabula aq të bukura, por do të vazhdoj të flasë edhe për autorët e tyre.

-Keni nisur të shkruani që herët. Ç`kujtoni nga vështirësitë e punës suaj në të kaluarën në fushën e botimeve, në raport me të sotmen?

-Çdo kohë ka veçoritë e saj, le të themi, të mira dhe të këqija. Për shkrimtarët,  ndër të këqijat e asaj kohe ishte censura dhe  “kushti” se shkrimtari duhej t`i modelonte  dhe t`i paraqiste edhe personazhet pozitiv,  edhe veten si ndihmës të Partisë…

-Po kjo e sotmja?

-Koha e sotme ka me bollëk lirinë e të shprehurit, por i lë shkrimtarët “thatë”, borxhëllinj të përjetshëm të shtëpive botuese dhe shtypshkronjave. Sigurisht, një  shkrimtarë të vërtetë, nuk e thyejnë vështirësitë, sepse ai ka pasionin, vullnetin, talentin dhe qëllimin për ta çuar gjer në fund misionin e tij. Ai që është shkrimtar, shkruan në çdo kohë. Në çdo kohë ai gjen temën, idetë, subjektet dhe frymëzimin për veprën e tij, pavarësisht rrethanave. Frymëzimi, nuk kushtëzohet me të qenit i varfër apo i pasur, por me talentin e shkrimtarit. Askush nuk e ka gjetur të shtruar, madje shumë nga shkrimtarët e njohur në botë e kanë shkruar letërsinë përmes vuajtjeve dhe vështirësive të mëdha.

  Libra të  shkrimtarit Viron Kona

-Nga biografia juaj kuptojmë se jeni edhe fitues çmimesh. Si e ndjeni veten nën pushtetin e këtij vlerësimi?

-Çmimet janë vlerësime që dëshirohen. Ato, edhe të kënaqin, edhe të përkëdhelin sedrën,  edhe të risin krenarinë, por, çmimi dhe vlerësimi më i madh për një shkrimtar është kur ia lexojnë dhe ia pëlqejnë veprën. Kjo është dhe lumturia më e madhe, të cilën nuk do ta zëvendësonin dot dhjetëra apo më shumë çmime të fituara.

 -E nisët me “Etje që shuhej”, vijuat me “Pëllumbat”, më tej me “Pulëbardhat” dhe sot jeni magjepsur nga Bubulinoja. Ç`përbëjnë për juve këto personazhe të dashur për fëmijët?

-Veçse kënaqësi, kënaqësi të rrallë. Bubulinoja vetë është  një gjetje origjinale dhe krijimi im më i dashur. Ky fakt më bën krenar. Veç kësaj, rreth Bubulinos janë  mbledhur edhe shumë personazhe të tjerë. Më pëlqen të mendoj  se, edhe ata janë po aq interesant, po aq të bukur, veçse ata kanë një “fatkeqësi”, pasi ekzistojnë dhe veprojnë nën hijen e Bubulinos. Sigurisht, nuk më takon mua të bëj vlerësimin. Janë lexuesit ata që i vënë notën shkrimtarit. Në takimet e shumta që zhvilloj me fëmijë , ata  shprehen  me entuziazëm dhe fytyra u qesh kur, krahas Bubulinos, përmendin edhe Shkencëtarin e madh Këmbëgjatë, Dardin, Fluturushen, kapiten Likun, Erlindin dhe papagallin Çate…

-Ndonjë personazh tjetër të radhës keni krijuar?

-Po, tashmë sapo mbarova së shkruari një përrallë për fëmijë. Personazhi e ka emrin Kolipoç. Edhe ky është tip, karakter. Po qe se, vërtetë do t`ia kem arritur dhe kam krijuar tipin, atëherë  do të vijoj me Kolipoçin, ashtu si edhe me Bubulinon,  me Erlindin dhe Papagallin e  çuditshëm, pra me libra serial. Por kam ende kohë për të vendosur.

-Kur botohet Kolipoçi?

-Sapo është futur në start.

-Çfarë mendoni se u mësojnë fëmijëve shqiptarë personazhet tuaja?

-Shpresoj dhe dëshiroj që ata t`u nxitin lexuesve të vegjël fantazinë, imagjinatën, t`i bëjnë të lexojnë dhe të mos merren tërë ditën me faqebook dhe lojëra elektronike. Jo se ato nuk kanë vlerë, por sepse përdorimi i tepërt i tyre, me kohë e pa kohë, i dembelos fëmijët. Edhe fizikisht i bënë të qullët, por edhe mendërisht. Ata mësohen t`i kërkojnë gjërat të gatshme dhe nuk bëhen dot zotë të vetes. Kurse leximi i letërsisë së mirë, i bënë fëmijët të mendojnë, u jep krahë ëndrrave dhe imagjinatave të tyre më të bukura…

 -Keni shkruar shumë libra, madje për të qenë korrekt janë 32  libra. – Cilat nga këta  ka lënë gjurmë në ndjenjat tuaja prej krijuesi?

-Më vjen keq t`i veçoj, por duhet të jemi realist. Në veprimtarinë e çdo shkrimtari, pak janë veprat që mbeten, që i rezistojnë kohës. Them se nuk do ta shkruaja dot më romanin “Drithërimat e yjeve”, “Bubulinon”; nuk do t`ia arrija t`i krijoja e gdhendja dot më personazhet e “Syqelqit” te libri “Yje mbi Bosfor”,  “Papagallit Çate, që ha një thes me patate”, “Shkencëtarit të madh Këmbëgjatë”, “kapiten Likut”, “Dardit”, “Gjyshit Ambasador”, “Fluturushes”, “Kokëgjembit”, “Mjekërverdhit”…

-Por do të shkruani të tjerë libra, do të gdhendni të tjerë personazhe?

-Sigurisht. Nuk do të heq dorë nga rruga e nisur. Nuk do të vrapojë dot gjithmonë, por, do të ecë. Nuk do të ndaloj.

- Në mos gaboj, janë pesë libra tuajt që përshkruajnë personazhe dhe vende jashtë Shqipërisë, si “Dëgjoma zemrën, Budapest!”, “Drithërimat e yjeve”, “Yje mbi Bosfor”,   “Për Ju, miqtë e mi”, “Zonja nga Borasi”. Ç’ lidhje ka subjekti i këtyre veprave me realitetin shqiptar?

-Lidhja qëndron te fakti se ata libra janë shkruar nga një shkrimtar shqiptar. Unë mendoj se ajo që i bashkon personazhet artistikë por, edhe njerëzit në çdo skaj të botës, është shpirti dhe zemra e njeriut të mirë. Kudo njeriun e mirë e dallojnë dhe  e duan. Por, edhe njeriun e keq e dallojnë dhe, nuk e duan, përkundrazi e përbuzin. Te librat që ju përmendët, përpiqem të krijojë e rikrijoj pa u lodhur simbole të miqësisë dhe vëllazërimit mes popujve, të tregoj e shpreh artistikisht se jemi pjesëtarë të së njëjtës familje, të shoqërisë njerëzore; të së njëjtës shtëpi, rruzullit tokësor.

-Jeni përkthyer, madje jeni një nga autorët më të pëlqyer në qytetin Boras të Suedisë. Si lindi ky bashkëpunim me autoritetet letrare të atij vendi?

-Asgjë nuk vjen vetvetiu. Ishin botimet e mia në një revistë shqiptare – suedeze, që tërhoqën fillimisht vëmendjen dhe u bënë shkak që të krijoja lidhja me Sokol Demakun, drejtuesin e revistës, radios dhe televizionit “Dituria” në Suedi dhe, nëpërmjet tyre me drejtuesit e një shkolle suedeze të quajtur “Fjardingskolan”. Sokoli dhe miqtë suedez  erdhën në Tiranë dhe u takuam.

Ishin: rektori Per Kettisen, rektorja Anette Ekelund, mësuesja Sonja Persson dhe Sokol Demaku, i cili u bë redaktori i Bubulinos në suedisht.

Ata vendosën botimin e  Bubulinos, fillimisht për nxënësit e shkollës “Fjardingskolan” dhe më tej libri pati përhapje të  gjerë. Gjatë këtyre tre vjetëve jam ftuar tri herë në Suedi dhe, sa herë kam shkuar kam përuruar nga një libër. Pas ceremonisë së mrekullueshme për përurimin e “Bubulinos”, u përurua “Për Ju, miqtë e mi” dhe, në mars të këtij viti u përurua  “Zonja nga Borosi”, një libër ky, me tregime, me motive suedeze dhe shqiptare. Në përurimin e këtij libri, erdhi edhe kryetari i Bashkisë i Borosit me zonjën e tij, autoritete të tjera, si edhe dhjetëra bashkëkombës shqiptarë nga shumë qytete të Suedisë. Ato përurime, për mua, kanë qenë festa të vërteta. Suedezët dhe, në përgjithësi skandinavët, e nderojnë

Viron Kona duke u takuar me kryetarin e Bashkise së Borosit,

Suedi, Per Olof Hoog gjatë përurimit të librit “Zonja nga Borosi”.

librin. Së bashku me francezët, ata zënë vendin e parë në leximin e librit.

-Nga juve kam lexuar se në Suedi, prindërit marrin fëmijët e veckël në karroca dhe shkojnë me ta në biblioteka.

-Po, është plotësisht e vërtetë. Në këtë mënyrë, prindërit ambjentojnë, edukojnë, dhe e mësojnë fëmijën me librin. Kështu, kur kjo dashuri për librin edukohet që në fëmijëri, atëherë libri bëhet pjesë e pashkëputur e jetës së njeriut.

-Juve jeni anëtar i Lidhjes së Shkrimtareve dhe Artistëve nga viti 1981. Tashmë, siç mësuam nga mjetet e informimit publik, edhe anëtar nderi i shoqatës së shkrimtarëve dhe artistëve shqiptarë të Suedisë. Ju urojmë për këtë. Pyetja ime është:  A mendoni se duhet të riorganizohet Lidhja e shkrimtarëve dhe artistëve të Shqipërisë dhe, në ç’ mënyrë duhet bërë kjo?

-Duhet ta kishim edhe ne Lidhjen tonë të shkrimtarëve. Jemi ndër të vetmit vende të botës, që s`kemi Lidhje shkrimtarësh dhe artistësh. Por kemi me bollëk kafene`. Veçse, në kafene` pihet kafe dhe raki. Shkrimtarët kanë nevojë për tjetër gjë. Ata do ta dëshironin një mjedis të ngrohtë, ku të takohen, të këmbejnë mendime, të vlerësohen dhe të nxiten, t`u shtrëngohen duart për përkushtimin ndaj krijimtarisë. Qëndrimi më pranë dhe vlerësimi i shkrimtarëve dhe artistëve do t`i ndihmonte edhe vetë drejtuesit shtetëror dhe politikanët të kulturohen ca më shumë. Ndonëse ata “i dinë” të gjitha, mendoj se e kanë të nevojshme edhe këtë kulturim.

-Herë – herë në shtyp ka “ sulme”  kundër Ismail Kadaresë, çfarë mendon?

-“Pema që ka më shumë kokrra, goditet më shumë”.

-Aludohet se kritika e sotme bie shpesh në nivel recensional. A mendoni se vërtetë ekziston kritika sot dhe në çfarë niveli jeton ajo?

-Kritika, thotë populli, është  ilaç që, edhe pse nuk të pëlqen, duhet, sepse të shëron. Por jo çdo mendim kundër, është kritikë. Kritika e keqe i bënë keq edhe krijuesit, edhe lexuesit, edhe vetë personave që e bëjnë atë pa përgjegjësi. Kritika e sotme rrëshqet shpesh herë në recension, është e sipërfaqshme dhe emocionale, ndodhë që është edhe qejf-bërës-e, panegjirike, por, më mirë ajo se iç. Unë besoj se një  lëvdatë, nuk e dëmton aq shumë krijuesin e vërtetë, sepse, ai, pak e shijon kënaqësinë dhe lëvdatën; ai ndodhet vazhdimisht në lëvizje, në bashin e anijes, me duart e kapura fort në  timon. Ai është një kapiten që ka gjithnjë përpara dhe pambarim hapësira dhe dallgë të reja; është një alpinist, që i duhet të ngjitë vazhdimisht male përherë e më të lartë, ai nuk ndalon. Edhe kur, le të themi, “ai ngjit” Everestin, majën më të lartë të Botës, atëherë hedh vështrimin përsëri lart dhe larg, kërkon “t`i ngjitet” Olympus Mons, malit më të lartë të planetit Mars…

-Nisur nga gjykimi juaj, cili ka qene kritiku me real i veprës suaj dhe, si ju ka ndihmuar për ta përmirësuar punën dhe veprat e tjera letrare?

-Vetë lexuesit, veçanërisht fëmijët, kanë qenë vazhdimisht kritikët e mi më të mirë, sepse ata nuk kanë as paragjykime dhe as zili. Kur shkoj në takime, ose nëpërmjet  telefonit, mesazheve  dhe letrave, ata më bëjnë dhjetëra pyetje dhe, me mënyrën se si pyesin më vënë shpesh herë në mendime. Janë ata që  më frymëzojnë dhe  që  më ndihmojnë.

                                                 Lexues të vegjël gjatë një takimi me shkrimtarin

Kur ata nuk e  përmendin një personazh, atëherë unë e shoh veten në shigjetën e kritikës. Vepra e keqe zakonisht kalon pa u ndjerë, trajtohet me indiferencë, sikur nuk është. Është më mirë të kritikohet një vepër letrare, sesa të mos përmendet fare. Për shkrimtarin, kjo është kritikë e rreptë.

-Sot shkruhet shumë, botohet shume dhe lexohet pak. Është e vërtetë?

-Që shkruhet shumë, s`ka asgjë të keqe. Që lexohet pak, është keq. Që botohen vepra jashtë standardeve, kjo është shumë më keq. Na takon të bëhemi barrikadë ndaj të shkruarit keq, ndaj atyre që e shëmtojnë dhe e përdhosin gjuhën tonë të bukur.

-Duke qenë se jam nga Lezha,ç`mund të më thoni për krijuesit e saj?

V. Kona, N. Gjetja, F. Gjoka

-Lezha ka qenë vazhdimisht një trevë e begatë dhe e shëndetshme për krijuesit. Ata janë ndjerë mirë aty sepse  vetë populli dhe elita intelektuale, ka ushqyer vazhdimisht dashuri dhe nderim për njerëzit e penës dhe të  artit. Mund të flasë gjatë për krijuesit lezhjanë. Me mjaft prej tyre jam njohur nga afër. Mund të përmend këtu Preç Zogajn, Agim Isakun, Remzi Lanin, Kujtim Dashin, Nikoll Lesin, Shpresa Ramën, Ndue Dragushën, Gjergj Shytin…        

Por, mendoj se më i talentuari, më origjinali dhe më i veçanti mbetet për letërsinë  lezhjane Ndoc Gjetja, të cilin sot nuk e kemi më mes nesh. Me veprat e tij poetike, Ndoci ynë   i ka lënë Lezhës dhe letërsisë një testament të madh letrar. Ndoci i takon asaj plejade poetësh që i vijnë shumë rrallë një vendi. Atij i këndonte shpirti dhe zemra. Me mirësinë dhe dritën në zemër dhe në sy, ai të bënte menjëherë për vete. Vargjet e tij do të jetojnë gjatë dhe do të mbeten të gdhendura në mermer, sepse krijimtari e Nocit të mirë, rridhte drej e nga zemra. Për ta nderuar emrin e tij në këtë intervistë, më lejo z.Fran, të recitoj një strofë nga poezia e Ndocit me titull “ Dashurisë”

Më hidh në zjarr, në det, në ferr!

Më hidh në baltë, më hidh në hon!

Veç të lutem mos më lër,

Në atë vend ku ti mungon.

-Të dalim pak nga tema, ç`mendon për politikën që bëhet në Shqipëri?

-Është fushë e gjerë, por do dëshiroja të nënvizoja se, për politikën, jo rrallë herë ka keqkuptime ose interpretime të gabuara. Politika në Shqipëri fatkeqësisht është konceptuar e trajtuar si “armë” në duart e një njeriu, kundër një njeriu tjetër ose më gjerë. Që ka parti të ndryshme, që ka mendime të ndryshme, që ka kundërshti për shumë gjëra, nuk është keq, përkundrazi është mirë. Gjë e keqe, është kur ka shterpësi idesh, vizionesh dhe mendimesh të reja, kur “beteja” për pushtet vihet mbi qëllimet dhe interesat e popullit. Populli priste më shumë nga demokracia në këto 20 vjet. Por politika që ka drejtuar këtë demokraci shpesh herë ka qenë gënjeshtare, rrenacake.

Kanë ndodhur shumë ngjarje të hidhura dhe dramatike për popullin. Grupime njerëzish, ekstremistë partiakë e kanë parë e trajtuar njëri – tjetrin si armiq dhe jo si kundërshtarë politik dhe, si pasoj, koston e ka paguar gjithnjë populli. Ngjarje nga më çuditshmet dhe më dramatiket kanë ndodhur në vendin tonë, ndërkohë që,  atë që  bënë njeri e prish tjetri. Bëj e prish si “Qilimi i Penelopës”, por ky “qilim” është shtruar mbi shpinën e popullit e popullit të varfër.

Për ngjarje të caktuara, mund ta konkretizoja figurativisht idenë time artistike, me atë që quhet “Valle e ujqërve”. Kur ujqërit janë të lodhur dhe të uritur, në pikë të dimrit, vihen në një rreth dhe ia nisin të ecin njëri pas tjetrit pa pushuar. Kur njëri bie në dëborë nga lodhja, të tjerët i sulen dhe e hanë. Pastaj, vallja vazhdon. Bie edhe një tjetër. Edhe atë e gllabërojnë. Vijojnë përsëri vallen, deri sa ngopen duke ngrënë e shqyer njëri-tjetrin. Viktimat më të shumta në numë janë të pafuqishmit, ata që nuk i rezistojnë dot vështirësive të mbijetesës, dhe, kësisoj, ata kthehen në ushqim për  ujqërit e tjerë.

-Keni besim në të ardhmen?

-Besoj dhe shpresoj për më të mirën…

Faleminderit!

 Fran Gjoka- Lezhe

Dr. Lavdosh Ahmetaj

              Analiza  przantohet përmes këtyre pikpamjeve  kryesore:

          *mendimin ekonomik, i cili përpiqen të gjejnë diagnozën e kësaj krize financiare, hedhin sytë tek sistemi i kreditimit të bankave, e më konkretisht në të ashtuquajturën “subprime lender”, që ka kuptimin e “kreditimit në nënkategori”, si dhe orientimin në gjithë botën për dhënien e kredive për shtëpi, ose “housing loans”. Duke u përqënruar në intensitetin e sistemit bankar, ekspozimi ndaj rriskut, ngërçi i kredive dhe ekzekutimi i objekteve me kredi të papaguara. Ndërsa nga na tjetër tendenca e mosmarrjes së interesave të kredive, e cila i vendos bankat përballë faktit të mosshlyerjes  të intereave të bondeve, çka detyron  shpalljen e  falimentimit ose të kërkonin ndihmë.** kriza e Eurozonës është më koherente e parë në këndvështrimin shqiptar, në dy vende fqinjë, si Greqia dhe Italia, reflektojnë ndikimin e tyre edhe në ekonominë dhe financat shqiptare. Ajo që në ekonominë botërore ngjan si një virus, domethënë borxhi publik dhe ai privat, dhe që ka nevojë për kurim të fuqishëm, nuk ka lënë pa prekur edhe Shqipërinë. *** sistemi finaciar perëndimore ka hedhur në formë huaje një shumë të konsiderueshme në Shqipëri në forma të ndryshme, financa që gjithsesi janë për t’u kthyer. Edhe pse shifrat zyrtare të viteve të fundit shprehin një rritje ekonomike të saj, e vënë në dukje edhe nga autoritetet europiane, megjithatë ekonomia në gjerësi e ulët, niveli i rritur i papunësisë dhe një treg pune i parregullt, vendosin pasigurinë e vendit të punës dhe kompromenton në thelb të drejtat e punëtorëve, nxjerr në pah edhe borxhin fiskal dhe borxhin publik.

**** Bashkimi Europian shfaqet si një eksperiment institucional me ambicie tepër racionale dhe me sukses të madh, deri në atë shkallë sa t’i propozohet hapësirave të tjera kontinentale të planetit si një model integrimi që duhej ndjekur.

***** Ideja mes elitave politiko-kulturore europiane, ështe që Europa të ishte pararoja e një tendence historike drejt së ashtuquajturës epokë “post moderne”, e shënuar nga ecuria e pandalshme e një globalizimi që do të çonte gradualisht, por pashmangshmërisht, në rënien e istitucioneve dhe të strukturave të rendit të modernitetit, dhe veçanërisht, të shpikjes parësore politiko-juridike të tij, shtetit modern.

         ****** Njëhërash preket ideja se, çfarë duhet të bëjë shteti në evitimin e krizës financiare dhe ekonomike, është gjetur e udhës funksionim i rregullit të artë” buxhetor, që mundëson emancipimin e politikës, e cila duhet të eleminojnë nga lufta politike borxhin dhe stabilitetin finaciar, në mënyrë që treguesit e financiave publike të jenë sa më të stabilizuara e në ballancim të mjaftueshëm.

Kriza e Eurozonës

dhe ndikimi mbi ekonominë shqiptare

Një krizë financiare jo pak tronditëse për ekonominë botërore u shfaq viteve të fundit, duke nisur së pari në sistemin bankar të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe që shpejt gjeneroi dhe u përhap në kontinentin europian, e lidhur ngushtë kjo me efektet e globalizimit. Analistët praktikë dhe ata doktrinarët e sistemit financiar, të cilët  përpiqen të gjejnë diagnozën e kësaj krize financiare, hedhin sytë tek sistemi i kreditimit të bankave, e më konkretisht në të ashtuquajturën “subprime lender”, që ka kuptimin e “kreditimit në nënkategori”, si dhe orientimin  bankave në SHBA si dhe në gjithë botën për dhënien e kredive për shtëpi, ose “housing loans”[1]. Animi i kreditimit në këta sektorë shpjegohet: me garancinë optimale hipotekore që mbartin; me rritjen e vlerës së pronës ndër vite (që do të thotë se kjo vlerë do të mbulojë interesat edhe nëse kredia nuk paguhet); këto kredi janë afatgjata dhe sigurojnë të ardhura interesi në kohë dhe vëllim; këto kredi quhen të mira pasi kanë një nivel të ulët vonesash. Pra, ekonomia amerikane po zhvillohej në tregun e shtëpive, e si rrjedhojë në rrritjen e industrisë së ndërtimit. Oferta e kredidhënies për shtëpi ndikoi në rritjen e kërkesave për këtë objekt, në rritjen e ofertës për industrinë e ndërtimit dhe për arredimet, gjë që solli rritjen e konsumit dhe në rritjen e çmimeve të shtëpive, duke shkaktuar me fjalë të tjera inflacion (edhe me rritjen e interesave të kredive të tilla)[2]. Në këtë intensitet të njëanshëm të orientimit të sistemit bankar, duke iu ekspozuar rriskut, filloi ngërçi i kredive dhe ekzekutimi i objekteve me kredi të papaguara. Rritja e ofertës së objekteve u shoqërua me rënien e kërkesës në treg për shtëpi, duke gjeneruar fillimin e rënies së vlerës së shtëpive. Mosmarrja e interesave të kredive i vuri bankat përballë faktit të mosshlyerjes së pagesave të intereave të bondeve, çka i dërgoi shumë shpejt të shpallnin falimentin ose të kërkonin ndihmë. Dhe kjo përftoi të ashtuquajturën krizë. Po analistët rreken të gjejnë nëse ky ishte një gabim i sistemit apo një skenar i parapërgatitur, por gjithsesi fakti është se kjo krizë solli përkeqësimin e ekonomisë botërore, duke ndikuar në papunësinë, uljen e GDP dhe preku përveç SHBA edhe gjithë botën e kushtëzuar nga ekonomia globale. Kjo krizë financiare u pasqyrua, siç thamë, shpejt edhe në Europë, duke zbuluar në të, veç elementëve krizësjellës në sistemin bankar, edhe dobësinë e vetë ngrehinës europiane. Por nëse masat e shpejta në shtetet e Europës Qendrore zbutën disi efektet e krizës, duke parandaluar sipërfaqshëm atë, ajo në vitin e fundit u shpërfaq me përmasa shqetësuese në atë që quhet periferi e Eurozonës. Po përse Europa, apo më saktësisht, hapësira e Eurozonës është bërë epiqendra kryesore dhe “vrima e zezë” e mundshme e krizës ekonomiko-financiare botërore? Kësaj pyetjeje teoricienët i japin përgjigje të ndryshme për të kuptuar trajektoren befasuese të projektit europian në dhjetëvjeçarin e fundit. E djathta konservatore me çelësin e vet të leximit (kriza si rrjedhojë e një teprimi shpenzimesh publike dhe borxhesh shtetërore) nuk është në gjendje të japë shpjegim shterrues kësaj pyetje, pasi Eurozona në tërësinë e saj nuk paraqet vlera deficiti dhe borxhi publik më të mëdha se mesatarja e vendeve të tjera të zhvlluara, përkundrazi. Shihet se Shtetet e Bashkuara, Japonia apo vetë Britania e Madhe dallohen nga një situatë financash publike më të këqija jo vetëm se Gjermania dhe Franca, por edhe se Spanja apo ndonjë shtet tjetër.[3] Nga ana tjetër, vetë shpjegimi me çelës ngushtësisht ekonomik i së majtës kejnsiane[4] (kriza si rrjedhojë e teprimit të financizimit të ekonomisë dhe të shtimit të tejmasshëm të pabarazive), edhe pse ka arsye më të thella për të kuptuar origjinën e problemit në planin global, nuk arrin të japë sqarim se përse tashmë epiqendra është zhvendosur në vendet e Europës kontinentale, që në dy të rrafshet – pesha e financës dhe niveli i pabarazve – kanë ruajtur në tepër antikorpe kundrejt botës anglosaksone[5]. Një interpretim i tipit thjeshtë ekonomik nuk arrin pra të shpjegojë përse hapësira e euros është bërë kërcënimi kryesor për stabilitetin financiar global. Duhet shkuar, pra, përtej çelësave të leximit që izolojnë ekonominë nga faktorët politikë dhe institucionalë dhe të provohet të gjendet një përgjigje në karakteret që integrimi europian ka marrë duke u nisur nga adaptimi i euros. Qysh në fillim të viteve dymijë, Bashkimi Europian shfaqej si një eksperiment institucional i paparë dhe me sukses të madh, deri në atë shkallë sa t’i propozohej hapësirave të tjera kontinentale të planetit si një model integrimi që duhej ndjekur. Ideja tejet mbizotëruese mes elitave politiko-kulturore europiane, ishte që Europa të ishte pararoja e një tendence historike drejt së ashtuquajturës epokë “post moderne”, e shënuar nga ecuria e pandalshme e një globalizimi që do të çonte gradualisht, por pashmangshmërisht, në rënien e istitucioneve dhe të strukturave të rendit të modernitetit, dhe veçanërisht, të shpikjes parësore politiko-juridike të tij, shtetit modern. Europa, vendi në të cilin shteti modern sovran kishte marrë formë, duke nisur nga fundi i epokës mesjetare, do të ishte kështu edhe vendi i tejkalimit të tij, siç tregonte fakti se ajo vetë duke eksperimentuar me sukses, mendohej në ato vite, monedhën e parë dhe Kushtetutën e parë përtej shtetit. Por irrelevanca politike e Bashkimit Europian pas 11 shtatorit, duke nisur nga lufta në Irak dhe dështimi i projektit për Kushtetutë europiane, ishin të parat “kundërshti të ashpra të historisë” ndaj këtij vizioni. Shpërthimi i krizës globale në vitin 2008 dhe vënia në diskutim e pikëpamjeve ideologjike neo-liberiste – duke nisur nga dogma e irrelevancës progresive të rolit të shteteve dhe të pushteteve publike në ekonominë e globalizuar – kanë zbuluar sheshit iluzionin e Europës pas-statale dhe pas-sovrane. Në një kthim historik dramatik, në të cilin sovranitetet shtetërore janë thirrur për të zhvilluar një rol vendimtar për të shmangur kolapsin total të sistemit financiar dhe në të cilin është kthyer një nevojë imperative vendimi politik, për të shfaqur papritmas anakronike dhe të pavolitshme pretendimin e Europës për të shtypur autonominë vendimmarrëse të shteteve nacionale, pa ndërtuar një autoritet politik unitar dhe të pajisur me themel autonom legjitimimi. Këtu dalin në pah edhe qëndrimet e ndryshme të anëtarëve të Eurozonës. Në rradhë të parë, Volgang Shojble, ministri i financave gjermane, që në Financial Times shkruan: “Cilido që të jetë roli që tregjet kanë luajtur si katalizator, kriza e borxhit sovran është një fakt i padiskutueshëm se shpenzimet shtetërore të tepruara kanë sjellë në nivele të pambështetshme të borxhit dhe deficitit që sot kërcënojnë mirëqenien tonë ekonomike”. Ndërsa ministri grek i financave Venizelos shprehet: “Nuk do të jemi shfajësimi i lehtë që do të përdoret nga institucionet europiane dhe ndërkombëtare për të fshehur mungesën e tyre të kompetencës në mbarështrimin e krizës dhe për të dhënë një përgjigje përfundimtare dhe të plotë sulmeve kundër euros, monedhës më të fortë të botës”. Pikërisht këto dy pohime shprehin thelbin e dy vizioneve në esencë të ndryshme mbi origjinën e krizës së borxhit të Eurozonës. Pra, shkaqe lokale apo shkaqe sistemike? Nga njëra anë pikëpamja se kriza është shkaktuar në thelb nga sjelljet e shthurura dhe të papërgjegjshme nga ana e qeverive dhe individëve në periferi të Eurozonës (kupto këtu me periferi, Greqinë, Portugalinë, Irlandën dhe Spanjën). Dhe nga ana tjetër, dhe pse kriza mund të ketë pasur ndonjë shkak në nivel lokal, pjesa më e madhe e kaosit aktual është rezultati i forcave dhe vendimeve jashtë kontrollit të qeverive periferike të Europës. Me fjalë të tjera, kriza do të mund të ketë shkaqe jo-lokale, por sistemike[6]. Pa ndalur më tej në shqyrtimin e qëndrimeve, mund të themi se realisht duket se kriza e Eurozonës është më koherente me pikëpamjen e një shkaku sistemik se me pikëpamjen e shkaqeve lokale. Me fjalë të tjera, edhe pse nuk kanë marrë vendimin e duhur gjithherët, vendet periferike të Eurozonës kishin kundër forca të fuqishme ekzogjene – bollëk fluksi kapitalesh dhe ndalime të papritura – që prireshin t’i shtynin drejt krizës financiare[7]. Kriza e borxhit të Eurozonës është mjaft e madhe sa të jetë një mori përgjegjësish në qarkullim, dhe një pjesë sigurisht do duhet t’i shkojë vetë vendeve në krizë. Por duhet gjtihashtu të pranohet se sapo këto vende kanë përshtatur euron, janë vënë në lëvizje forca të fuqishme që kanë bërë të gjasshme një krizë financiare, dhe mesa duket edhe të pashmangshme, nuk ka rëndësi se çfarë vepronin qeveritë e vendeve periferike. Në bazë të krizës së Eurozonës nuk qëndron sjellja e papërgjegjshme e vendeve periferike, por vetëm monedha e përbashkët. Pa ndalur në analizën e kësaj, përmendim analistët që e shohin krizën e borxheve sovrane të Eurozonës jo si një krizë të teprimit të borxhit, por të deficitit të sovranitetit. Pra, vizioni i përmirësimit të gjendjes kërkohet në vendet kryesore të Eurozonës që hallkën e monedhës të mund ta shndërrojnë në bërthamën gjeneruese të një sovraniteti demokratik të bashkëndarë. Por, për momentin kriza vazhdon. Dhe më e keqja, në këndvështrimin shqiptar, në dy vende fqinjë, si Greqia dhe Italia, që padyshim reflektojnë ndikimin e tyre edhe në ekonominë dhe financat shqiptare. Ajo që në ekonominë botërore ngjan si një virus, domethënë borxhi publik dhe ai privat, dhe që padyshim ka nevojë për kurim të fuqishëm, nuk ka lënë pa prekur edhe Shqipërinë. Ka një fakt se shumë vende të Europës perëndimore kanë hedhur në formë huaje një shumë të konsiderueshme financash në Shqipëri në forma të ndryshme, financa që gjithsesi janë për t’u kthyer. Edhe pse shifrat zyrtare të viteve të fundit shprehin një rritje ekonomike të saj, çka është vënë në dukje edhe nga autoritetet europiane, megjithatë ekonomia në gjerësi e ulët, niveli i rritur i papunësisë dhe një treg pune i parregullt, që vendos pasigurinë e vendit të punës dhe kompromenton në thelb të drejtat e punëtorëve, nxjerr në pah edhe borxhin fiskal dhe borxhin publik[8]. Një qeveri, duke mos pasur sovranitetin në lëndën e politikë ekonomike për të shtuar masën monetare dhe për të shtyrë inflacionin, vihet përballë rriskut të mos jetë në gjendje të paguajë sasinë e borxheve të akumuluara dhe detyrohet të shpallë paaftësinë paguese të saj. Parimisht, borxhet mund të jenë një element pozitiv për ekonominë e një vendi, por varet shumë nga sa këto borxhe kushtojnë e mbi të gjitha nga ajo se çfarë bëhet me paranë e huajtur, nëse ato janë përdorur në investime produktive me një perspektivë zhvillimi dhe rritje ekonomike apo “hidhen në erë”[9].   Në fakt edhe në Shqipëri është vërejtur në dhjetë vitet e fundit një bum ndërtimesh (që të kujton edhe tendencën amerikane për të cilën folëm më lart), sektor i cili jep dhe rreth 14 përqind të GDP shqiptare, por që në dy vitet e fundit do të bjerë. Po ashtu edhe turizmi. Në bazë të rezultateve të deklaruara, duket se Shqipëria ka jetuar për shumë vjet thjeshtë duke konsumuar paranë e huajtur të bankave europiane dhe ka ndërtuar një mur borxhi që vit pas viti bëhet më i lartë. Gjithashtu, shumë sipërmarrje private, të këshilluara nga bankat, kanë marrë borxhe në valutë të huaj, pasi të tilla huara duket se kushtojnë më pak në nivelin e taksave të interesit. Dhe shenjat e krizës, pavarësisht sforcimit të deklaratave zyrtare, nuk kanë qenë të pakta këto dy vitet e fundit: është shtuar rrsiku dhe janë shënuar njëkohësisht pakësimi i kapitaleve në qarkullim dhe një rënie e nivelit të huave financiare (dukuri që u vërejt dhe në Amerikë pas atij bumi në fjalë), një shtim të papunësisë dhe një fluks borxhesh që u ka kaluar afati dhe nuk janë paguar pranë bankave[10]. Meqenëse zhbillimi ekonomik i zonës është bazuar në shumë raste mbi eksportet drejt zonës euro, shihet rënia e këtyre eksporteve dhe rritja e importeve, çka ul më tej bilancin ekonomik të vendit. Një faktor i rëndësishëm është kutoa e borxhit publik kundrejt të huajve. Mbi të gjitha mes kombeve në krizë vërehet se rritja ekonomike e brendshme fillon të ndjehet duke nisur nga një borxh i jashtëm prej 60 përqind. Një shembull që provon këtë rregull është ai i Greqisë. Niveli i borxhit të jashtëm shqiptar është shenuar deri pak kohesh prej rreth 38.2 përqind e GDP[11]. Pra në një nivel të pranueshëm dhe jo shumë shqetësues, por mbetet shqetësues fakti se borxhi i jashtëm është duke u rritur pa ndalim, në dy vitet e fundit është shtuar me rreth 1.3 miliard euro. Por duhet thënë se është një iluzon të mendohet se rritja ekonomike çon në reduktimin e borxhit publik.  Në huadhënësit e këtyre viteve për Shqipërinë në rradhë të parë qëndrojnë bankat e Europës Qendore, duke nisur nga ato austraike. Statistikat zyrtare të Ministrisë së Financave të qeverisë së ikur shqiptare tregojnë se borxhi publik në fund të gushtit 2010 ishte rreth 710 miliard lekë, dhe brenda fundit të këtij viti 2012 mund të shtohen në 30 miliardë të tjera, ndërsa për vitin 2011 parashihet të kalojë 800 miliardë lekët (rreth 5.8 miliardë euro). Por cila strategji mund ta shpëtojë Shqipërinë nga kriza që sjell borxhi publik i rritur? Ka nevojë për plan politik që ndërthuret me atë ekonomik, duke ndryshuar tipologjinë e huamarrjes nga borxhe për konsum në borxhe për investime, duke u përqëndruar mbi shtimin e aftësive prodhuese të vendit për të zëvendësuar importet me eksportet. Edhe në raportet e organizmave ndërkombëtarë, si FMN, hiqet vërejtja se qeveria shqiptare duhet të vërë nën kontroll financat publike, por jo me shkurtime spontane, por me një programim real të buxhetit. Këto shkurtime spontane rrisin rrezikun që qeveria të mos shlyejë detyrimet financiare për bizneset që kryejnë punët publike. Vërehet se qeveria shqiptare është kontradiktore në vizionin e saj mbi modelin e ekonomisë, teksa nga njëra anë mbron idenë e qeverisë së vogël me taksa të ulta, por ndërkohë vitet e kaluara ka rritur fort faturën e pagave dhe pensioneve, ndërkohë që mbledhja e taksave është përkeqësuar.[12] Varësia e Shqipërisë ndaj krizës është  eksopzuar edhe nga një faktor tjetër. Shqipëria ka lidhje të forta me Greqinë dhe Italinë, jo vetëm tregtare, por edhe në tregun e punës dhe sistemin bankar. Këto dy të fundit mund të rezultojnë në pasoja substanciale, ku rreziku më i madh është ai i infektimit të sistemit bankar. Borxhi i pashlyer në banka nga 3 përqind e totalit përpara krizës është gjashtëfishuar duke arritur në gati 18 përqind. Shkaku kryesor i përkeqësimit të kredisë është dobësia e institucioneve dhe sistemit gjyqësor në vend që pengojnë ekzekutimin e garancive. Zgjidhja e kësaj çështjeje duhet të jetë një nga prioritetet kyç afatshkurtër të qeverise shqiptare qe arriti ti fitonte zgjedhjet ne menyre te bindshme. Ndikimi i thellimit të krizës së Eurozonës është konstatuar edhe nga ekspertët e ekonomisë shqiptare, të cilët thonë se kjo pritet të jetë një problem serioz për ekonominë shqiptare. Pasojat e para do të jenë në uljen e nivelit të rritjes ekonomike dhe uljen e numrit të të punësuarve.

Ardian Civici shprehet se “Nëse partneri ynë kryesor është BE dhe shtetet e veçanta të tij me të cilat kemi lidhje, çdo përkeqësim i situatës ekonomike e financiare në këto vende do të ketë ndikim të dukshëm në ekonomi”[13].

Aanstas Angjeli, ish-ministër ekonomie, thekson se një zgjidhje do të ishte kufizimi i shkëmbimeve tregtare me Greqinë dhe Italinë dhe rritja e shkëmbimeve tregtare me vende si Gjermania apo Franca: “Duke qenë që vazhdon të thellohet, do të rritet ndikimi i saj në ekonominë dhe financat shqiptare, pa hequr dorë nga bashkëpunimi dhe roli me Italinë dhe Greqinë, biznesi shqiptar duhet të orientohet edhe me partnerë të tjerë të rëndësishëm europianë”.

 Zef Preçi, njohës i ekonomisë, shprehet se kriza në Europë do të ulë nivelin e rritjes ekonomike, e cila parashikohet të jetë jo më shumë se 3.4 përqind: “Ekonomia shqiptare në 2-3 vitet që vijnë pritet të ketë rritje ekonomike të ngadalshme, deri nga 2014-2015 rritja ekonomike nuk do të kalojë shifrat 3.5%”.

Ndërkohë kriza financiare që po përjeton vendi fqinj, Greqia, ndikon ndjeshëm në zhvillimin social-ekonomik të Shqipërisë. Pjesa më e madhe e emigrantëve shqiptarë gjenden në Greqi dhe të ardhurat prej tyre nga viti në vit kanë shënuar ulje. Rritja e papunësisë në Greqi ka bërë gjithashtu që, një pjesë e emigrantëve të kthehen në atdhe. Investimet greke në Shqipëri janë tkurrur në mënyrë drastike. Parashikohet që të ketë shkurtime të vendit të punës në 150 mijë brenda vitit 2015; më tej humbja e masës 345 euro në pensione, dhe përjashtimi nga pensionet i minoritarëve (të ardhura që do t’i mungojnë ekonomisë shqiptare).

Në ligjëratën e studiuesit të ekonomisë Jens Bastian në takimin e mbajtur nga Instituti Shqiptar i Studimeve Ndërkombëtare eshte vërejt se kriza greke po ndikonë në ngadalësimin e ritmeve të rritjes ekonomike shqiptare, si dhe procesin e integrimit në BE: Kjo ka bwrw tw  shfaqur vragat e ndikimit negativ në ekonominë e vendit për shkak të krizës greke. Në Greqi është rritur ndjeshëm papunësia, shumë emigrantë kanë ngelur të papunë dhe ata po kthehen në atdhe, ose po emigrojnë në vende të tjera në kërkim të punës. Janë ulur ndjeshëm të ardhurat nga remitancat dhe kjo rënie do të vazhdojë nëse kriza greke s’merr një zgjidhje të shpejtë. Bankat greke në Shqipëri po japin më pak subvencione për zhvillimin ekonomik dhe investimet greke janë bërë thuajse inekzistente. Shqipëria dhe rajoni konsiderohen të dobëta në tregjet e kapitalit dhe kjo ka sjellë një ulje të investimeve të huaja, si dhe zhvlerësim të monedhës vendase, e më tej: Shqetësimi kryesor është se, nëse kjo krizë nuk do të zgjidhet shpejt, Shqipëria rrezikon të ndrydhet mes dy vendeve fqinjë, që janë përfshirë nga kriza e borxheve sovrane, Greqisë në jug dhe Italisë në perëndim”[14].

Edhe në raportin e FMN konstatohet se kriza e Eurozonës mund të ketë pasoja të rrezikshme për shqiptarët, përshkak se, Shqipëria ka lidhje të forta me zhvillimet ekonomike të Greqisë dhe Italisë, e cila gjen shprehjen e saj, jo vetëm tregtare, por edhe në tregun e punës dhe sistemin bankar. Këto dy të fundit mund të rezultojnë në pasoja substanciale, ku rreziku më i madh është ai i infektimit të sistemit bankar[15]. Parë në këtë pikpamje duket se kriza është e theksshme në ambjentin finaciar shqiptarpër e shoqëruar edhe me tronditje psokologjike, spjeguar me ardhjen e emigrantëve shqiptar, të cilët shprehin në mënyrë të dukshme tronditjen e krizës së ekonomisë greke, në pakësimin e vëndeve të punës dhe ndihmës financiarë, që u japin të afërmëve të tyre në Shqipëri, ëshë tepër e kufizuar. Kjo, është kthyer tashmë në fenomen, sepse dikur shumë të rinjë që punonin në Greqi njëherash vazhdonin edhe shkollën në Shqipëri, por, kjo dëshirë është në zbehjen e saj më të plotë, që do të thotë këta të rinjë nuk konsumojnë dhe nuk investojnë më më në vendin e tyre. Pra janë një sërë arteriesh finaciare, në dukje si të parëndësishme, por në esencë ishin rrugë finacimesh, të cilat injektonin tregut shqiptar. Kriza në kushtet aktuale shqiptare mundet të zgjidhet përmes një rregulli, i cili është parapëlqyer të quhet i artë, praktikë e cila ka lindur e është zhvilluar fillimisht si një eksperiencë gjermane, e cila daton në vitin 1949, ndërsa aplikimi është shmangur për t`u krijuar mundësi shteteve të ndryshme që të tejkalojnë masën e pranuar të borxhit në funksion të koniukturave ekonomike e financiare. Regulli i artë i borxheve u diskutua me shumë seriozitet më tepër se një muaj në parlamentin spanjoll, i cili e miratoj me konsesnsus pothuaj absolut. Ky ligj synon, të evitojë çekujlibrimin e financave publike edhe kthimin në normalitet të ekujlibrit buxhetor, për më tepër ky ligj, është konceptuar si pjësë e kushtetutës spanjolle dhe aplikimi i tij sigurohet përmes një Ligji organik idetyrushëm për çdo qeveri që do të marrë pushtetin, duke siguruar ekujlibrin buxhetor, nëpërmjet përcaktimir të tavanit dhe dyshemesë finaciare. Kjo sigurohet përmes vendimarrjes politike, për  të eleminuar  nga lufta e saj borxhin publik dhe stabilitetin finaciar, duke rënë dakord të paktën për një kohë të caktuar, që treguesit financiave publike të jenë sa më të stabilizuara e në ballancim të mjaftueshëm.

Nga Lulzim Basha, Sali Berisha, Jozefina Topalli, Ridvan Bode, Astrit Patozi, Edi Paloka, Flamur Noka, Majlinda Bregu, Genc Ruli, Ilir Rusmajli, Jemin Gjana, Adriana Gjoni, Aldo Bumçi, Arben Qirjako, Arta Sakja, Edmond Spaho, Eduart Halimi, Fatos Beja, Keltis Kruja, Lajla Përnaska, Mesila Doda, Myqerem Tafaj, Rajmonda Bulku, Albana Vokshi, Gert Bogdani

Mbrëmë humbi jetën në një aksident tragjik, deputeti i PD-së, Sokol Olldashi.

Nëna, humbi njeriun më të dashur të cilin e rriti me aq shumë mund dhe sakrifica për shkak edhe të regjimit, i cili e internoi familjen e Sokolit kur ai ishte vetëm dy vjeç në Selenicë të Vlorës.

Bashkëshortja humbi njeriun e saj të zemrës, fëmijët humbën babain e dashur. PD humbi ish-ministrin dhe deputetin e saj, humbi ish-drejtusin e Forumit Rinor, zërin e fortë dhe qytetar në Parlamentin e Shqipërisë dhe mikun e betejave politike për një shoqëri të lirë, të zhvilluar dhe më të mirë.

Shoqëria humbi një zëdhënës të sajin, ndërsa gazetaria një mik dhe koleg të përhershëm dhe të kudogjendur.

Politika dje ka mbajtur frymën. Ka qenë në vendin e aksidentit e bashkuar si rrallë mund ta shikosh atë, duke kuptuar se përtej betejave dhe debateve të ditës, vlera e jetës është më e madhja.

Sokoli do të na mungojë të gjithëve. Fati e desh të largohet në një moshë të re dhe përballë tij të gjithë jemi të pafuqishëm për të protestuar, por jemi të mundur për të reflektuar, se sa e shkurtër është jeta e njeriut.

Do t’a kujtojmë çdo herë si njërin nga ne, si mikun dhe shokun tonë me të cilët kemi ndarë momente të vështira, por edhe ditë të bukura. Si bashkudhëtar të një historie për të cilën ai pati fatin që të japë kontribut dhe të lërë emrin në një sërë veprash madhore jo vetëm në infrastrukturë, por edhe si ish-ministër i Brendshëm në goditjen e grupeve të krimit të organizuar më të rrezikshme në Ballkan. I dha zemër dhe rini PD-së, forcë dhe energji për t’a shtyrë atë drejt rezultateve më të mira.

Sot më shumë se gjithçka ka vlerë heshtja dhe lutja e secilit nga ne për Kolin. Është koha për të kujtuar një mik që ndahet nga ne papritur duke na lënë në befasi se nuk do e dëgjojmë më zërin e tij në Kuvendin e politikës, në debatet që e bëjnë më të shëndetshme demokracinë, por edhe në tryezat e kafenesë së mëngjesit apo në takimet spontane në rrugët e Tiranës, Durrësit, Fierit dhe të gjithë vendit.

E tillë është jeta. Koli e jetoi me vrull. Vrapoi, nuk eci. Dhe shpejtësia ndonjëherë është edhe kapriçoze. Të ndal në mënyrë tragjike, ashtu sikurse bëri mbrëmë me Kolin. Iku ashtu sikurse ishte mësuar të ecte, duke vrapuar, vetëm se kësaj radhe për të shkuar në një jetë tjetër, për të cilën i lutemi Zotit, që ta vendosë në anën e të mirëve.

I gjendemi pranë familjes së tij në këto momente të vështira dhe lusim Zotim t’i japë forcë që të kalojë këtë ditë të vështirë.

Kush ishte Sokol OLLDASHI

Deputeti i Partisë Demokratike, Sokol Olldashi ka humbur jetën tragjikisht mbrëmjen e djeshme në një aksident të rëndë në aksin Tiranë-Elbasan, pasi automjeti me të cilin udhëtonte ka rënë në greminë.

Aksidenti rrugor ka ndodhur rreth orës 21:20 të mbrëmjes së djeshme.

Ngjarja tragjike ka ndodhur në zonën e njohur si lapidari i Krrabës. Policia ka mbërritur në vendngjarje dhe po heton mbi shkaqet e saj. Ndërkohë drejt vendit të ngjarjes janë nisur edhe dy ambulanca dhe një makinë zjarrëfikëse. Menjëherë drejt vendit të ngjarjes u nisën ish-kryeministri Sali Berisha, Kryetari i Partisë Demokratike, Lulzim Basha, deputeti demokrat Astrit Patozi, deputeti dmeokrat, Flamur Noka, Ministri i Brendshëm, Saimir Tahiri, deputetë etj. Nga hetimet paraprake dyshohet se shkak i aksidentit është humbja e kontrollit për shkak të shiut të dendur. Policia sqaron se drejtuesi i automjetit ka humbur kontrollin pasi rreshjet e dendura të shiut e kanë penguar të shohë rrugën dhe si pasoje ka përfunduar në greminë.

Terreni ku është rrëzuar automjeti është tepër i vështirë.

Policia sqaron se drejtuesi i automjetit ka humbur kontrollin pasi rreshtjet e dendura të shiut e ka në penguar të shohë dhe ka përfunduar në greminë. Në automjet dyshohet se mund të ketë edhe persona të tjerë.

Sokol Olldashi ishte një figurë e nderuar e Partisë Demokratike. Ai u përfshi me lëvizjen e dhjetorit në vitin ’90, ku që në atë kohë ai u bë anëtar i Partisë Demokratike si dhe anëtar i mbledhjes themeluese të Forumit Rinor të Partisë Demokratike.

Nga Maji i vitit 2002 deri më Shtator të 2007-ës, Olldashi mbajti postin e Kryetarit të Forumit Rinor të Partisë Demokratike. Në vijim, nga muaji maj 2005-Maj 2009 ai ka qenë Kryetar i Partisë Demokratike të Tiranës si dhe anëtar i Kryesis së PD-së që nga viti 2002. Gjithashtu nga qershori i vitit 2001, Olldashi ka qenë deputet i Kuvendit të Shqipërisë, një herë përfaqësues i qarkut të Durrësit dhe në dy legjislaturat e fundit përfaqësues i qarkut të Fierit.

Gjatë karrierës së tij politike, Olldashi ka mabjtur postin e Ministrit të Brendshëm, gjatë drejtimit të së cilës ai shënoi suksese të rëndësishme në luftën kundër bandave më të rrezikshme kriminale duke i kthyer vendit dhe qytetarëve sigurinë publike. Ai ka mbajtur gjithashtu postin e Ministrit të Punëve Publike dhe Transportit, duke punuar fortë me projektet e qeverisë për shndërrimin e infratsrukturës rrugore së Shqipërisë në në nbjë infrastrukturë me stanrade europiane. Sot arteriet kryesore rrugore të vendit mbajnë firmën e Sokol Olldashit.

Sokoll Olldashi, lindi me 17.12. 1972 në qytetin e Durrësit. Pasi mbaroi gjimnazin në shkollën e mesme të përgjithshme “Naim Frashëri” në Durrës, ai ndoqi studimet në Fakultetin e Tiranës, në Univeristetin e Tiranës dhe më pas në vitin 2004 ndoqi Kolegjin e Mbrojtjes, pranë Komandës së Doktrinave (Politikat e Sigurimit Kombëtar).

Karrierën e tij profesionale, Olldashi e nisi si Kryeredaktor në televizionin ATN1, më pas ai punoi si zëvendëskryeredaktor për politikën në gazetën “Albania” si dhe si reporter pranë Agjencisë Telegrafike Shqiptare (ATSH). Ai ishte i martuar dhe kishte dy fëmijë.

Të prehësh në paqe Kol!

Nga Sali Berisha

I dashur Sokol, lajmi i zi per aksidentin tragjik permbyti me dhimbje, pikellim dhe zi te madhe, zemrat, shpirtrat, e bashkeshortes, djemve, prinderve, miqve, te afermve tuaj por dhe te demokrateve dhe demokratëve dhe mbare shqiptareve. I rritur ne kampet e punes te rregjimit barbar, si enfant prodige i vuajtjes, sakrifices, kurajos dhe qendreses njerezore, Sokol Olldashi me guximin, mençurine, shpirtin e tij te pamposhtur, do te hynte ne levizjen demokratike te viteve 90 dhe do te shkelqente si njeri prej yjeve me te shendriteshme te saj. Bashkeshortja, djemte, prinderit, miqte, te afermit e tu humben mbreme njeriun e tyre me te dashur, Partia Demokratike, demokratet dhe mbare shqiptaret humben njerin prej drejtuesve, personaliteteve me te vendosur dhe me te shquar te ketyre dy dekadave, humben njerin prej politikanëve me te talentuar, qeveritareve tane me te afte . Parlamenti shqiptar humbi oratorin me llogjike te kristalte, ligjberesin e zote, avokatin e zjarrte te qytetareve dhe interesit te tyre. Publicistika, studiot, arenat e debateve nuk do te kene me yllin e tyre te paperseritshem. Kurse une nuk do te kem më jo vetem nje mik te çmuar por dhe njerin prej bashkepunetoreve me te afert, me te afte, me te guximeshem te jetes sime politike.

I dashur Sokol, sot dhimbja ne zemrat tona eshte me rende se guri, zija me e zeze se nata, me e zeze se ajo kthesa qe te zuri prite dhe vitin e dyte te rinise se burrit te çoi tinezisht miku yne i dashur ne banesen e perjetesise. Ora qe une po shkruaj keto pak fjale ka kaluar kater e mengjesit dhe te them te verteten syte ne ndonje cast dhe me njomen dhe lëpehen dhe ne ndonje fjale germat edhe me zbehen, por une te siguroj se keto jane vetem çaste. Ne nuk mund vajtojme dhe kurre nuk do te vajtojme per ty. Ti je dhe do mbetesh perjete i gjalle midis nesh. Ti jeton ne krenarine,ne frymezimin, vizionin, guximin tone. Ti jeton ne zemrat e te rijnjve qe ngrije peshe, ne shkrimet e tua perla te publicistekes sone, ne fjalimet, debatet, batutat e tua te paperseriteshme, jeton ne vepra qe kane ndryshuar kete vend pergjithmone.

Miku une, ne me kitaren tende, tingujt e saj melodioze gjithnje do kendojme dhe festojme se bashku ty, vepren tuaj te pavdekshme, vepren tone. Po Koli, prehu i qete ,me deshiren e Zotit ne paqen e merituar. Lamtumire mik i dashur, lamtumire Sokol, ti perjet je midis nesh. I lehte qofte mbi ty, dheu i tokes sone!! Sb – See more at: http://noa.al/artikull/aksidentohet-deputeti-i-pd-olldashi/379985.html#sthash.eUVy73bF.dpuf

Sporti i notit në Shqipëri financohet nga prindërit e fëmijëve dhe disa persona që e adhurojnë atë

10-vjeçarja Ledia Allaraj, në gjashtë gara arriti të vendosë gjashtë rekorde të reja kombëtare

Në garat ndërkombëtare të notit që u zhvilluan para pak ditësh në Shkup, notarët e vegjël nga Tirana shënuan rekorde të reja. Në këto gara morën  pjesë rreth 421 garues të grupmoshave të ndryshme, përfaqësues nga Bullgaria, Shqipëria, Serbia, Rusia, Izraeli, Kosova dhe mikpritësi Maqedonia.

“Partizani”, i vetmi klub shqiptar që përfaqësoi vendin tonë në këto gara ndërkombëtare fitoi nëntë medalje, nga keto gjashtë ari, një argjendi dhe dy bronxi.

Një yll që shkëlqeu në këto gara është Ledia Allaraj, 10 vjeçe, nxënëse e shkëlqyer e klasës së IV-t në shkollën “Kosova”.

Ledia u përball me dinjitet me notare më të medhaja në moshë nga të gjitha klubet e Maqedonisë, Serbisë, Bullgarisë, Rusisë, Izraelit etj dhe fitoi një medalje ari.  Në 50 metra delfin, koha e saj, një rekord i ri kombëtar, 36 sekonda 00.

Një rekord tjetër që do të kujtohet gjatë nga Ledia, trajneri i saj Dash Bregu dhe babai Gezim Allaraj, ishte ai 50 metra stil i lirë në 33,34 sekonda; po ashtu vijojnë rekordet e Ledias 10-vjeçare: 100 metra stil i lirë, një minutë 15 sekonda 09 dhe 100 metra katër notim 1,25, 12.

10-vjeçarja Ledia Allaraj, në gjashtë gara arriti të vendosë gjashtë rekorde të reja kombëtare.Një notare me të ardhme të shkëlqyer në sportin e preferuar të notit, me të cilën krenohet në radhë të parë familja e saj, por dhe gjithë ekipi “Partizani” të cilit ajo i përket aktualisht.Duhet theksuar qe medaljet janë të konkretizuara.

Ajo shpreh e entuziazmuar lumturinë e saj duke qenë krenare për këto rekorde të reja në gara ndërkombëtare.  “Ky ishte një eveniment shumë i rëndësishëm për mua, ku në gjashtë gara që unë morra pjesë, u kurorëzova me 6 rekorde”, shprehet Ledia e impresionuar. Lidhur me këto rezultate impresionuese të saj, trajneri Dashamir Bregu shprehet se “Puna e mirë e prindërve të Ledias në shtëpi dhe puna stërvitore e saj në pishinë janë elementët e duhur që e bënë Ledian të arrijë këto rekorde.

Po ashtu Sonja Kapedani, 9 vjeçe arriti rekord kombëtar në garat 50, 100 dhe 200 bretkocë.

Ergi Veli, një tjetër notar kampion, vetëm 12 vjeç do të shquhej në garat 50, 100 dhe 200 bretkocë. Ai dëshmoi për një të ardhme të sigurtë në sportin e notit. Në Shkup ai garoi me mosha më të mëdha se vetja duke i lënë shumë pas ata. Në të tre këto gara vendosi rekorde kombëtare, të cilat do ju duhen të gjithë trajnerëve shumë vite punë për ti arritur.

Kjo ishte edhe një paraqitje shumë e mirë e notarëve të ‘”Partizani”-t dhe me përmirësimin e infrastrukturës sportive në këtë degë sporti mund të pritet ngritje e cilësisë dhe përmirësi i rezultateve në disiplina të notit në përgjithësi.

Trajneri Dashamir Bregu, pas një pune 2 vjeçare është shumë optimistë për të ardhmen e këtyre noratëve të vegjël. Kjo për faktin se këto arritje shumë cilësore vijnë vetëm në një hark kohor dy vjeçar, me stërvitje intensive shkencore, ndonëse pa përkrahjen e  duhur nga isntancat përkatëse.

Këtu, pa dyshim që vend të veçantë zë trekëndëshi prind – sportistë – trajner, të angazhuar totalisht për t’i çuar në kulme të reja arritjet në sportin e notit. Në këtë këndvështrim, trajneri Bregu evidenton mbështetjen dhe ndihmën e madhe të tre prindërve, respektivisht: Gëzim Allaraj, Jovan Veli dhe Erion Kapedani.

Gëzim Allaraj, njëherësh dhe një biznemenë i suksesshëm ndjehet krenar me të bijën Ledian dhe premton se edhe në të ardhmen do t’i përkushtohet totalisht talentit të saj në sportin e notit.

Ato që i bëjnë këto notarë të vegjël të jenë kampion, përveç stërvitjes së tyre të vazhdueshme janë edhe prindërit e tyre që i ndjekin në çdo stërvitje duke i përkrahur në kampionate. Trajneri Bregu shprehet për rekordet kombëtare që tregojnë ecurinë që ka pasur noti në Shqipëri por gjithsesi, notarët e “Partizani”-it kanë një shpirt konkurrues që të mos ndalen edhe në kompeticionet e tjera të rradhës.Kjo edhe pse infrastuktura nuk është në mbështetje të zhvillimit të këtij sporti pasi çdo gjë kjo skuadër e ka ndërtuar vetë duke marrë parasysh të gjitha kushtet e nevojshme për t`u stërvitur.

“Ekipi i “Partizani”-t ka dhe shumë notarë të tjerë cilësorë dhe mendojmë që në në një bisedë tjetër t’i përfshijmë dhe ata për t’i motivuar në të ardhmen sepse meritojnë shumë”, -shprehet me modesti trajneri Dashamir Bregu.

Por për ironi të fatit, pikërisht ky trajner që në dhjetë vite ka shkëlqyer në  shumë rekorde, është i përjashtuar nga Federata e Notit prej më shumë se dy vjet, pa asnjë llojë motivi.

Sporti i notit në Shqipëri financohet nga prindërit e fëmijëve, trajnerët dhe disa persona që e adhurojnë këtë sport.Pikërisht për të arritur rezuktatet e dëshëruara, trajneri Bregu dhe prindërit e fëmijëve kampionë apelojnë për më shumë mbështetje financiare nga Federata dhe nga Ministria e Arsimit dhe Sportit.

Nga Halil RAMA

Respektim i të drejtave të pakicave është një nga çështjet ku Komisioni Europian në Raport Progresin 2013 për Shqipërinë është mjaft kritik. Edhe njerëzit me liri të kufizuar bëjnë pjesë në këto pakica të shoqërisë.

Një i burgosur në burgun e Tiranës, i dënuar për veprimtari kriminale, rrezikon të humbasë jetën nga këmba e gangrenizuar, si pasojë e plagosjes nga policia gjatë aksionit për kapjen e rrjetit kriminal ku bënte pjesë edhe ai. Shteti, i përfaqësuar në këtë rast nga Drejtoria e Përgjithshme e Burgjeve dhe Ministria e Drejtësisë nuk ka mundësi financiare për ta kuruar. Çdo ditë që ikën gangrena zgjatet dhe orët e jetës së tij shkurtohen. Ky rast është më flagranti që po ndjek Komiteti Shqiptar i Helsinkit lidhur me respektimin e të drejtës së jetës edhe për të burgosurit, si një grup që bën pjesë në pakicat e shoqërisë. Vjollca Meçaj, Drejtore e Ekzekutive e këtij Komiteti, juriste e mirënjohur në Shqipëri thotë për DW, se rasti ngjall shqetësim të madh lidhur me këtë të drejtë bazë, pa të cilën të gjitha të drejtat e tjera të njeriut janë të parealizueshme. “Komiteti Shqiptar i Helsinkit monitoron aspekte të çështjeve shëndetësore, brenda kuadrit të të drejtave të njeriut, të personave që janë me liri të kufizuar, pra duke vuajtur një dënim penal, atyre që janë në paraburgim, presin një gjykim apo që policia i ka shoqëruar në komisariatet për përfshirje në veprimtari kriminale”, thotë Vjollca Meçaj. Në të gjitha këto raste jeta e izoluar brenda mureve rrit mundësitë e sëmundjeve apo të transmetimit të tyre mes të burgosurve. Dhe për të drejtën e tyre të jetës, përgjegjës është vetëm shteti që i ka marrë në ngarkim, i cili, thekson Meçaj, duhet të mbajë qëndrime proaktive që të garantojnë këtë të drejtë.

Rritja e të sëmurëve mendorë në burgjet e Shqipërisë Sipas statistikave zyrtare në sistemin e burgjeve të Shqipërisë ka rreth 4.750 persona të burgosur, nga të cilët 331 syresh janë të diagnostikuar me çrregullime mendore. Pjesa më e madhe e tyre janë njerëz që para se të kryenin një vepër penale nuk kishin qenë të sëmurë mendorë. Sipas psikologëve trauma e izolimit përbën një nga motivet bazë që shtyn drejt çrregullimeve dhe sëmundjeve mendore. “Numri i të burgosurve me çrregullime dhe sëmundje mendore në institucionet e izolimit, burgjet dhe sallat e paraburgimit në komisariatet e policisë ka ardhur duke u rritur. Këta lloj të ndaluarish kërkojnë trajtim nga shërbimi psiko-social dhe ambiente më vete. Nga monitorimet e Komitetit Shqiptar të Helsinkit rezulton që në të gjithë sistemin e burgjeve të Shqipërisë ka vetëm një mjeke psikiatre, që ndodhet në spitalin e burgut, në Tiranë. Vetë ky spital nuk funksionon si i tillë pasi nuk ka as personel mjekësor dhe as infrastrukturë. Në këto kushte të burgosurit duhet të kurohen në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”kur shërbimi mjekësor publik ka planifikimet e veta ditore dhe prurjet nga burgjet janë të paplanifikuara, fakt që e lë zvarrë mjekimin e tyre”, shpjegon Drejtorja Ekzekutive e Komitetit Shqiptar të Helsinkit, Vjollca Meçaj. Kjo situatë bie ndesh me të drejtën e njeriut për jetën dhe kujdesin shëndetësor, e drejtë që nuk humbet edhe për personat që izolohen se kanë kryer një vepër penale. “Fakti që shteti është përgjegjës për jetën e të burgosurve rrit përgjegjësinë e shtetit për ta garantuar të drejtën e jetës dhe të kujdesit shëndetësor. Nëse dikush prej tyre do të vdesë në burg sepse nuk është i mjekuar, atëhere kemi një rast të pastër torture dhe cënim ekstrem të të drejtave të njeriut”, thekson Meçaj. Situata ndërlikohet edhe më tej. Ka mjaft raste kur personat e ndaluar që kanë çrregullime dhe sëmundje mendore nuk vendosen në një mjedis të ndarë nga të burgosurit që nuk vuajnë nga këto sëmundje. Ndryshimi i kësaj situate mbetet një nga kërkesat që Shqipëria duhet të plotësojë për të bërë progres në procesin e anëtarësimit të BE.

Persona të shpallur të papërgjegjshëm nga Gjykatat – ndodhen të burgosur

Në burgjet e Shqipërisë ka edhe një kategori tjetër qytetarësh, që kanë kryer vepra penale dhe u cënohet e drejta e jetës. Këta janë personat e shpallur nga Gjykata si të papërgjegjshëm.  “Gjykata, në bazë të ekspertizës, edhe kur kanë kryer vepër penale, i shpall këta persona të papërgjegjshëm. Ajo urdhëron mjekimin e tyre ambulator ose të detyruar. Në këtë rast nuk ka vendim penal, nuk ka dënim por një masë mjekësore, që këta qytetarë të kurohen dhe të jenë të padëmshëm për shoqërinë. Për fat të keq Komiteti Shqitar i Helsinkit një pjesë të mirë të tyre i gjen sot në burg. Në një shtet ligjor dhe demokratik, asnjë institucion nuk mund të përcaktojë dënime të tjera përveç atyre që jep gjykata. Atyre u prezumohet pafajësia, si mund të çohen në burg persona të tillë? Në kodin penal, mbajtja e njeriut në burg pa qenë i dënuar quhet vepër penale”, thotë Meçaj.

Ndryshimi – nga duhet të fillojë ai?

Respektim i të drejtave të pakicave është një nga çështjet ku Komisioni Europian në Raport Progresin 2013 për Shqipërinë është mjaft kritik dhe kërkon përmirësim. Edhe njerëzit me liri të kufizuar bëjnë pjesë në këto pakica të shoqërisë. Progresi në këtë drejtim përbën një kusht në realizimin e shpresave të Shqipërisë për të marrë në dhjetor statusin e vendit kandidat për anëtarësim. Komiteti Shqitar i Helsinkit ka filluar negociatat me Drejtorinë e Përgjithshme të Burgjeve, Ministrinë e Drejtësisë dhe Ministrinë e Shëndetësisë. “Ajo që po kërkojmë së pari është që mjekët që shërbejnë në burgje të mos varen sideri më tani nga Ministria e Drejtësisë por nga Ministria e Shëndetësisë, si gjithë kolegët e tyre të tjerë. Kjo krijon mundësi për kualifikimin e tyre dhe për një shërbim më të mirë ndaj të burgosurve. Kjo do të shmangte edhe rastet kur për shkak të vartësisë nga Drejtoria e Burgjeve, mjekët nuk thonë gjithë të vërtetën psh kur në raste sporadike të burgosurit dhunohen nga stafi i burgut dhe mjekët nuk janë të predispozuar të bëjnë mjekim”, thotë Meçaj. Shqipëria ka një paketë të mirë ligjore, të standarteve europiane ku një rol të rëndësishëm luan e drejta e shoqërisë civile për të monitoruar respektimin e të drejtave të njerëzve me problem të shëndetit mendor. Të gjitha parimet fisnike të Konventave Ndërkombëtare për mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut, ku Shqipëria është palë, me në krye të drejtën për jetën duhet të transformohen edhe në Shqipëri, si në të gjithë botën, në të drejta dhe detyrime ligjore konkrete dhe të patjetërsueshme.

Marrë nga DW 

U lind në fshatin Vasie të Kalasë së Dodës; qe atdhetar e patriot i Kalasë së Dodës. Origjina e tij është nga lagjja Çernjevë e Radomirës. I ati i tij, Maliki, kishte dalë në Vasie tek halla e tij. Këtu marrin mbiemrin Lika (nga Malik-Like).

Qazimi ishte i shkathtë, me shpirt luftarak  dhe ambicioz. Ai mori pjesë në shumë luftime për mbrojtjen e atdheut. U shqua si udhëheqës popullor në drejtimin e luftimeve, si: në Grykën e Kaçanikut, Carnalevë, Qafë e Duhlës, luftime ku ishte plagosur disa herë, duke rrezikuar edhe jetën. Mori pjesë në luftën e Kalasë së Dodës, në korrik 1910, kundër forcave të Turgut Pashës, së bashku me Mustaf Litën, Cen Dacin, Maliq Kokën, Merë Sufa, Bajram Gjana, kur luftimet zgjatën tri ditë. Por, qëndresa u thye. Kalaja dhe e gjithë Luma ra në duar të turqve. U arrestuan  Mustaf Lita, Cen Daci dhe Maliq Koka. Qazimi nuk u ra në dorë. Internohen familjet e Mustaf Litës, Cen Dacit dhe të Qazimit në Prizren. Mustaf Litën e Cen Dacin me familje i largojnë nga Prizreni për në Turqi. Qazimi, me udhëheqës të tjerë të Kalasë së Dodës, mori pjesë në luftën e Qafës së Kolesjanit (1912) në luftën e Kalasë së Dodës (1913), ku drejtoi forcat e kolonës luftarake  nga Kalaja drejt Shishtavecit, Gore, Laknas e Prizren, bashkë me Cen Dacin dhe Riza Ahmatin. Nga viti 1915,  me porosi të Hasan Prishtinës, dërgohet në Selanik që të takohej me personalitete për qëllime politike. Atje arrestohet nga qeveria greke dhe burgoset. Lirohet vetëm me ndërhyrjen e miqve dhe bashkëluftëtarëve. Për kokën e Qazimit ishin vënë në dispozicion shuma të mëdha nga serbët, aleatë të grekëve. Ka disa versione për vdekjen e Qazimit në Selanik. Sipas kartelës së dëshmorit,  është vrarë ose helmuar nga agjentura serbe. (F.Daci: “Enciklopedia e Dibrës”, faqe 772)

Vasiet, përherë fshat i njësisë administrative Kala e Dodës, e cila herë ka qenë  herë Krahinari, herë Këshill i Bashkuar, herë Komunë, krenohet me djemtë e saj trima e atdhetarë. Kala-dodasit, kurdoherë, përgjatë të gjithë ekzistencës së tyre, kanë qëndruar trimërisht kundër të gjithë pushtuesve barbarë që me zjarr e me hekur kanë shkelur në këto anë. Bijtë e kësaj toke trimërore janë ndeshur, kanë luftuar e kanë fituar kundër kundra turqve, kundër serbëve, kundër italianëve e gjermanëve. Faqe lavdie e trimërie shkruan dhetarët e Kalasë së Dodës edhe  në Luftën e Kolesjanit, më 1912. Ndër formacionet dibrane e lumjane, i pari që nisi trimërisht luftën kundër serbëve, në këtë betejë të përgjakshme e të paharruar,  qe bajraku i Radomirës i udhëhequr nga trimi Ibrahim Haxhi Zeqiri. Pastaj tyre hynë në  luftë edhe çetat e tjera. Dhetarët e Kalasë së Dodës kanë zhvilluar beteja të përgjakshme, të pabarabarta e trimërore kundër serbëve në Corokol e në Fushë të Korabit. Atje luftoi dhe vdiq si trimëreshë dhe vajza Naxhie Murraku, bijë e Cerenit.

Kalaja e Dodës dhe Vasiet krenohen edhe me Qazim Likën, këtë qëndrestar, Dëshmor i Atdheut. Qazim Likës Zoti i kishte falë trupin, mendjen dhe atdhetarinë. Kush kishte trup si ai, fizikisht mjaft i zhvilluar. Ai, nga bashkëkohësit është i njohur si gojëtar e i zgjuar.  Ai qe burrë trim e luftëtar i sprovuar.  Pamjen e tij fizike të tij, të gërshetuar me veprimtarinë atdhetare dhe pozicionin shoqëror të Qazimit, e  gjetëm tek libri “Kalisi, një nga kryeqendrat e Lumës”, të autorit Hamit Noka. Ky autor i  referohet librit të Tafil Boletinit me titull “ Pranë Isa Boletinit”, Kujtime 1 (1892-1916, Tetovë, fq.153 dhe boton një faksimile të një faqeje të librit të tij.  Edhe vetë konsulli  austro-hungarez i Shkodrës, Halla, më 1916 e përkufizon kështu autoritetin e Qazim Likes  “ Është një nga krerët  më të shquar të Lumës”.             Qazim Lika u lind më 1869, në një fshat e në një familje me emër e me traditë atdhetarie. Ai, bashkë me qumështin e nënës, që në djep, u mëkua dhe me atdhetari.  Ai u edukua vazhdimisht në odat e burrave me liridashje, me trimëri e burrëri. Prandaj, që në rininë e vet, Qazim Lika shquhet si luftëtar në lëvizjet antiosmane. Në këto lëvizje, herë si luftëtar, herë si prijës,  ai bëri emër dhe fitoi famë, ndër viset e veta e jashtë tyre. Ka të dhëna se kur ishte vetëm 24 vjeç, ai u rrethua  nga turqit në kullë e vet, bashkë me 20 shokët e tij, ku luftoi për shtatë ditë rresht me heroizëm të pashembullt.  Rezistenca antiosmane e Qazim Likes, vërtetohet edhe nga revista “Arnaut” (1910) e Dervish Himës, ku botohet një letër e Hasan Prishtinës dërguar D.Himës. Në atë letër  shkruhet: “ Hasan Budakova, Musa Rahoveci, Mustafë Lita e Qazim Lika janë njerëz që jetojnë të panënshtruar”.

Rezistenca  e tij antiosmane bën që emri i tij të lakohet edhe nëpër zyrat konsullore të të huajve.  Tanimë emri i tij figuron krahas trimave e prijësve popullorë, si Cen Daci, Bajram Gjana, Shaqir Palushi, Islam Spahia e Ramadan Çajku. Duke qenë një derë e madhe ajo u lidh jo vetëm për luftë, por edhe për paqe, me miqësi me dyer të tjera të mëdha, si në Lumë, ashtu edhe në Dibër. Ai lidhi miqësi me Ndreun e Sllovës, Litën  etj. me të cilët miqësia u kalit më shumë në luftërat e pandalshme kundër hordhive të Xhavit  Pashës, Turgut Pashës etj.

Betejat e para luftarake të Qazim Likës lidhen me vitin 1910 e më pas. Po ashtu, ai ishte edhe ndër luftëtarët më në zë të luftës antiserbe të Kolesjanit, të nëntorit të vitit 1912.  Pra, miqësia e tij u kalit e u forcua me pari nga Dibra e nga Luma në ballin e luftës patriotike kundër pushtuesve të huaj, osmanë e serbë.

Për merita, emri i tij qe vargëzuar dhe në këngë patriotike. Të tillë këngë, të mbledhur në vitin 1952, boton  Shefqet Hoxha në një libër të vetin. Po kështu, ky autor boton dhe një strofë të mbledhur nga studiuesi Esat Braha. Ja tekst i i këngës së botuar nga Sh.Hoxha: “ Kur vikati Petro Krali,/ “Përzerenin kush e kalli?/ Qazim Lika e Bajraktari,/ Qazim Lika e Bara Gjana./ rallë ksi trimash i ban nana,/ bajn’ huxhum, si di asllana./ Gjimon Dragashi ene Pikllajma,/ kjo Nahija plot me trajma./ Qazim Lika po vikat : “ S’ shkelet Luma pa u lan’gjak, N’dash koft’ serp, n’dash Karadak,/ Qazim Lika po piskat./ “S’duroj kral e s’duroj mret!,/ Qeksi trimash ka Nihai ja,/ ksi dragjosh ka tan’ Shqipnija”.  Në këto vargje të kësaj kënge, me stil epiko-historik, rapsodi popull vë në dukje pjesëmarrjen e Qazim Likës në luftën e Dragashit, trimërinë e tij, si dhe vendosmërinë që ai shpalos për të mos iu nënshtruar asnjë pushtuesi. Ja edhe strofa e këngës që zoti Hoxha boton për  llogari të E.Brahës:  “Sheh Hasani besa burrit,/ n’flak e kalli Qafn e Zhurit./ Kap Opoja e Qazim Huta, hiç s’po dijnë se si asht Tuta.” Në këto vargje vetëm emri përkon,  ndërsa për mbiemrin Lika është shënuar mbiemri  Tuta. Sh.Hoxha,  me mbiemrin Tuta,  nënkupton mbiemrin Lika.

Studiuesit, të dhënat e para për veprimtarinë e Qazim Likës, i gjejnë në gazetën “Shqypeja e Shqypënis” të Josif Bagerit.  Këto të dhëna fillojnë me vitin 1910 të shekullit XX.  Kështu, në një numër të kësaj gazete të janarit të vitit 1911, Sotir Gjika, korrespondent i kësaj gazete, shkruan se është njohur e është takuar me Qazim Likën, prej fshatit Vasie të Lumës, “Nji prej parësis Lumës, d.m.th. nji kryetar i gjindjes Lumës, e cila gjindje mori pjesë nan kryetarnin  e këtij kapedani mori pjesë vitin që kaloj (d.m.th. më 1910-F.Daci) në luftërat e rrepta me bylykët e Turgut Pashës në Shqipërinë e Veriut”.  Kjo korrespondencë e Gjikës vërteton pjesëmarrjen e këtij atdhetari, përkrah prijësve të tjerë popullorë në luftërat kundër hordhive të Turgut Pashës në Carnalevë e në Grykë të Kaçanikut dhe në vende të  tjera, ku e ka kërkuar interesi i atdheut. Sipas një prej autorëve shqiptarë me banim në Maqedoni, në këto luftime Qazim Lika është plagosur. Këtë e dëshmon edhe revista “Sharri” , mars 1998, në një shkrim të zotit Pirraku. Në intervistën e botuar nga z.Gjika, në gazetën “Shqypeja e Shqypënis” Qazimi tregon edhe arsyet përse ai gjendej në Greqi, në Pire. Sipas kësaj gazete Qazimi kishte shkuar atje, për të shpëtuar nga përndjekja turke.

Autori Sh.Hoxha, në librin e tij “Portrete e syzime atdhetarësh”, bazuar në këtë intervistë interpreton se Qazim Lika kishte pas njohje e miqësi me Ismail Qemalin ,  Qemal Begun, siç thoshte vetë Qazimi. Qazim Lika është pjesëmarrës aktiv në luftën heroike të Kolesjanit, që u zhvillua në nëntor 1912 nga Qafa e Kolesjanit deri tek Uki i Vjerrë (Bardhoc). Në këtë betejë heroike, të lumjanëve e të dibranëve kundër hordhive të Krajl Pjetrit, Qazim Lika është rreshtuar përkrah Cen Dacit, Ramadan Zaskocit, Islam Spahisë, Ejup Topojanit, Ramadan Çajkut, Ramadan Zaskocit, Hasan Bajraktarit (Can Rexhës), Xhaferr Dodës etj., etj. Kjo është dëshmuar edhe në Librin “Enciklopedia e Dibrës” të, fq. 234 të autorit Fatos Daci. Po kështu ai merr pjesë edhe në betejën e vitit 1913 kundër serbëve dhe veçanërisht kundër batalionit serb të komanduar nga majori Leovac, i cili ishte pozicionuar  në fshatin Vasie. Për shkak të turbullirave në Lumë e në Dibër, Qazimin, në vitet 1915-1916, e gjejmë në Shkodër, ku sipas burimeve “hynë e del në konsullatën austriake, sepse kësaj konsullate ia paska rekomanduar Hasan Prishtina.”

Në një letër të konsullit austriak, Halla, thuhet se me rënien e Shkodrës në duart e malazezëve qëndrimi i Q.Likës në atë qytet bëhej i pamundur. Prandaj nga Shkodra largohet në fshehtësi dhe shkon e qëndron për një kohë në Mirditë. Pastaj, prej Mirditës, Q.Lika, shkon në drejtim të Greqisë. Në atë kohë, në qytetin e Selanikut, ku u vendos Qazimi, ndodheshin forcat franceze të Armatës së Lindjes.  Për arsye që ende nuk dihen, Qazimi u burgos në territorin grek të Armatës Franceze. Dhe, një ditë gjendet i vdekur…Për veprimtarinë e tij patriotike e atdhetare Qazim Lika është shpallur Dëshmor i Atdheut, me vendim të Komitetit Ekzekutiv të Këshillit Popullor të Rrethit Dibër, nr.72 . Kjo vërtetohet edhe nga kartela përkatëse e këtij dëshmori e plotësuar nga Komiteti i Veteranëve të Rrethit Dibër, më 13 shtator 1984.  Në këtë kartelë dëshmori thuhet, se “ në vitin 1913, në muajt shtator –tetor,  së bashku me udhëheqës të tjerë krahinash komandoi forcat vullnetare kundër ushtrisë pushtuese serbe në frontin e Dragashit. Gjatë operacionit serb të tetorit 1913 ai iku në Selanik për të gjetur përkrahës për ta ndihmuar në luftën kundër serbëve.  Në Selanik e kapën, e futën në burg dhe vdiq në vitin 1914.” (Shkruar sipas origjinalit) Siç del edhe nga këto të dhëna, figura e Qazim Likës është komplekse. Ai është në luftë kundër turqve, është në luftë kundër serbëve, herë ka komunikim me konsullin austriak, etj. Ai  herë paraqitet si luftëtarë e herë tjetër  del edhe si komandant çete. Herë shihet në Vasie, herë në Cernalevë e Kaçanik, herë në Kolesjan, herë në Mirditë, herë në Shkodër, herë në Greqi. Pra, veprimtaria e tij është e shtrirë në kohë, përgjatë disa viteve dhe në hapësirë ajo shtrihet nga vendlindja e tij, Vasiet, në Shkodër e deri në Selanik të Greqisë.  Kjo shtrirje e gjerë, në hapësirë e në kohë, ia rrit atij më shumë vlerat dhe e bën më të vlerësueshëm  e më frymëzues.

Gjithashtu lidhjet e Q.Likës me figura përfaqësuese e prijës popullorë të Kosovës, si Hasan Prishtina, Isa Boletini  etj. janë evidente. Hasan Prishtina duket se është frymëzuesi dhe mbrojtësi i tij. Ai shkon deri aty sa të interesohet  edhe në konsullatën austriake në Shkodër për jetën e tij, që ajo ta marrë atë nën mbrojtje fizike. Kjo del qartë edhe në shkresën e konsullit austro-hungarez të Shkodrës, Halla, që i dërgon Ministrisë së Punëve të Jashtme  me seli në Sofje, më datë 9 maj 1916. Ja teksti i plotë i këtij informacioni:

“ …kam nderin t’i njoftoj Shkëlqesisë suaj se Qazim Likën unë e kam njohur në vitin e kaluar, në shkodër, ku ai ishte i arratisur për shkak se, pas i,jes së Hasan Prishtinës, Luma kërcënohej që të invadohej nha serbët.

Qazim Lika kishte lidhje miqësore me Hasan Prishtinën, të cilin, ai e ndihmoi edhe me rastin e aksionit të tij kundër serbëve dhe, kështu që ishte rekomanduar teoër prej tij, Ai ishte një nga krerët më të shquar të Lumës dhe u ka rezistuar mundimeve të Esat Pashës për ta bërë për vete. Prej Shkodre, para se të hynin malazezët, Qazim Lika ka ikur për disa kohë  në Mirditë.Arsyeja e arrestimit të tij në Selanik nuk dihet prej nesh.”

Gjithashtu Qazim Lika e pret dhe e përcjell Isa Boletinin për në Dibër. Ajo që bie në sy në të dhënat e disa shënimeve është se Q.Lika jetonte shumë mirë. Ai kishte ekonomi të fortë e të qëndrueshme. Po ashtu jetesa që ai bënte ishte ndryshe më shumë të tjerë, shumë e kohës, ose me “shpi i rregullueshëm, si me qenë qytetar”.

 Fakti që Q.Lika ishte i shëtitur, sa në një cep të Shqipërisë në tjetrin, madje edhe jashtë saj, si në Greqi etj. i dhanë atij mundësinë të bënte një jetë përparimtare për kohën, të ndryshme me bashkëfshatarët e vet. Oda e tij qe odë burrash. Shtëpia e tij ishte  mikpritëse. Mënyra përparimtare e jetesës ka qenë e dallueshme edhe tek të gjithë pasardhësit e tij. Edhe sot pasardhësit e Qazimit, edhe ata që janë ende në Vasie,  bëjnë jetë qytetare.

Në kartelën e Komitetit të Veteraneve si viti i vdekjes së Q. Likës shënohet viti 1914. Studiues  të tjerë, bazuar në letrën e konsullit austro- hungarez të Shkodrës, Halla dhe në letrën e Baronit Stefan Burian me seli në Sofje, janë të mendimit se ai, në vitin 1914 ishte gjallë. Bazuar në këto letra, studiuesit  mendojnë se ai vdiq , të paktën, në vitin 1916.  Vepra atdhetare e dëshmorit Qazim Lika rron në kujtesën e lumjanëve e të  dibranëve. Ai luftoi me pushkë në dorë, për mbrojtjen e tokave e të trojeve shqiptare, nga pushtimi turk e serb.

Heroizmi dhe trimëria e Qazim Likës janë përjetësuar edhe në kujtesën popullore nëpërmjet këngëve të shumta që i kushtohen këtij burri me emër e me famë.

Ja disa strofa të një kënge kushtuar Qazim Likës:

“Selaniku çudi po ban,

Qazim Likën e paskan zanë.

Rreth me roje e rrethue në tela,

Se nuk mblidhte rrufeja brenda.

Me grykë të pushkës hasmin përherë

e ka pritë , e ka përcjellë,

se shqiptari gjithmonë ka dijtë

Me pritë hasëm e me pritë  mik.

Mali malit po i çon fjalë:

Qazim Liken e paskan vra.

Haber Luma po i çon Krajlit

Ti m’a ke gjakun e djalit.”

FATOS DACI

Publicist e historian,

Anëtar i Përhershëm i Akademisë Amerikano-Shqiptare të Shkencave dhe Arteve 

 Në kuadër të nismës “Të pastrojmë Shqipërinë”, sensibilizimi qytetar në qytetin  e Lezhës, ka qenë tepër i madh, me një angazhim total të organeve të pushtetit vendor, administratës publike, shkollave të qytetit, qytetarëve etj. duke mbuluar tërë territorin e qytetit të Lezhës. Ambjenti ku ne jetojmë e punojmë, është një element me ndikim të konsiderueshëm në shëndetin e njeriut, prandaj duke e vlerësuar si të tillë duhet bërë kujdes me kërkesën themelore, si të ruajmë e të mbajmë pastër ambjentin që na rrethon dhe ta mbrojmë atë nga dëmtimet dhe ndotjet, si dhe të punojmë për pastrimin dhe gjelbërimin e tij të vazhdueshëm. Ndotja e ambjentit, vjen si pasojë e mungesës së edukatës qytetare për mbrojtjen nga ndotja të mjediseve të qytetit, si dhe hedhja e mbeturinave të ndryshme vend e pa vend,jo në vendin e duhur. Ambjenti i pastër ku punojmë, jetojmë dhe ushtrojmë aktivitetin e përditshëm, kërkon jo vetëm zbatimin e rregullave për mbrojtjen e tij, por edhe pastrimin e vazhdueshëm, për një qytet të pastër e qytetarë të shëndetshëm. Është kjo nevojë qytetare, ndërgjegjësim qytetar dhe një apel qytetar, për të mbajtur të gjithë ne pastër në çdo kohë mjedisin ku jetojmë  e punojmë, sepse pastërtia është shëndet, është jetë, duke treguar edhe kulturë qytetare, sepse ambjenti i ndotur dhe i pistë , dëmton shëndetin tonë dhe të fëmijëve. Prandaj të gjithë duhet ta konsiderojmë ambjentin  rrethues, si pjesë e vendbanimit tonë e duke filluar nga ai, duke organizuar gjithmonë aksione qytetare, si ky i sotmi, si ndërgjegjësim qytetar, për pastrimin e mbajtur pastër të qytetit nga mbeturinat, ku u dalluan shkollat e qytetit të Lezhës : “Gjergj Kastrioti”, me drejtore Dila Marku, shkolla  e re, me drejtore Franga Hila, Gjimnazi “Hydajet Lezha”, me drejtor Ardian Laçi etj. institucionet, administrata etj.

JAK RROZHANI

Shoqëria civile e porositur sipas interesave të klaneve?!

Jam entuziazmuar nga një sensibilizim i të ashtuquajturës shoqëri civile në Shqipëri në rastin e reagimit për demontimin e armëve kimile nga Siria. I kam ndjekur me vëmendje dhe u kam dhënë të drejtë pjesërisht, atyre të të ashtuquajturve shoqëri civile që u rtha se u bënë nismëtarë të këtij reagimi. Dhe për këtë kam arsye, sepse pyetja e pare qe bej, eshte se a ka shoqëri civile në Shqipëri? Përgjigjet do të jenë edhe Po, edhe Jo. E përse? Sepse në këtë vendin tonë të dashur shoqëria civile erdhi si me postim dhe nuk u krijua, u gjeten ca e ca si të cilësuar e të zgjedhur me orientim nga lart e propozim nga poshtë. Thonë se Soros u bë protagonisti i kësaj shoqëria civile në Shqipëri shumë e shumë vite më parë. E them se mirë bërti, por si shpjegohet që këta të ashtuquajtur shoqëri civile na dalin si kofini pas të vjelave për çështje që janë më shumë se të qarta dhe na bëjnë
cingla-minga jo kështu e jo ashtu.
I them të gjitha këto fjalë me një ndjesi të pakëndshme për këtë të ashtuquajtur shqoëri civile, sepse kam vënë re se për të është më e rëndësishme që të marrin vesh shqiptarët se si do të duhet të pranojmë se edhe në Shqiëpri duhet të ketë martesa me gej, se si në Shqiëpri mduhet të demontohen armë kimike me rrezikshmëri të lartë, se si në Shqipëri duhet të shqetësohemi duke e ngritur zërin deri në kupë të qiellit edhe për ca romë endacakë që nuk rrinë asnjëherë në një vend, se duhet të shqetësohen shqiptasrët se ka vajza me shami në kokë që ndjekin shollën ose jaën të arsimuar dhe na bëhen shembull negativ e të tjera si këto.
A thua se jemi një shoqëri e prodhuar nga gej, se jemi lindur për të bërë gjithë jetën tonë demontimet e armëve që la diktatura dhe çmenduria e Enver Hoxhës dhe populli të vuaj më pas edhe pasojat e së keqes që kërkojn ëtë na importojnë edhe armët siriane, se duhet të mbajmë si kular në qafë endacakllëkun e romëve që e kanë zakonin të ngjizur për këtë lloj zanati apo që ne duhet të shohim vetëm lakuriqësin e femrave dhe të mos shqetësohemi për këtë lakuriqësi që shnderon karaketerin shqiptar dhe të mos respektojmë atë femer që në fund të fundit shprehin modesti dhe realitet se sillen ashtu siç e mendojnë pa i bërë keq kujt dhe pa provokuar kënd.
Pikërisht këtë shoqëri civile e pashë dinjitoze para kryeministrisë për mosdemontimin e armëve kimike që kish dhënë fjalën kryeministri Rama pa pyetur asnjë njeri. Por kurrësesi nuk mund të bëhem palë me të kur na i bëjnë gejt si të jenë qëllimi i jetës sonë apo që romët të jenë në krye të sofrës së interesave kur edhe ata vetë nuk e duan, ndërkohë që shoqëria civile na u shqetësoka për dinjitetin e një vajze apo gruaje që beson në Zot sipas mënyrës së ritualit të fesë që ajo ka. Për fatin e keq nuk e pashë këtë shoqëri civile të ishte e shqetësuar për atë revansh grek që herë pas here na bëhet peshqesh me varre dhe ushtri inekzistente duke na “pushtuar” Shqiëprinë me greqizime të vogla, por të ngulitura thellë në tokën e të parëve tanë, edhe pse ata erdhën si pushtues të paftuar në këto anët tona.
Gjithashtu nuk e pashë një herë këtë shoqëri civile të protetonte kur në Himarë na vijnë zyrtarët grekë “Agimi i Artë” fashist dhe bëjnë karshillëk antishqiptar me nxitje të ndjenjave më shoviniste dhe duke vjellë vrerë për një komb që është në tokën e tij dhe në shekuj autoktonë. Nuk e pashë jo, se përse, nuk e di, por di të them se brenda drejtuesve të kësaj shoqërie civile ka elementë që nuk e kanë hallin tek vlerat që mund të ngrejë shoqëria civile dhe në shërbim të shqiptarëve, por tek antivlerat të tipit gej apo tek antivlerat ndaj shqiptarëve që ushqejnë grekët ndaj shqiptarëve. Vërtet për tu shqetësuar se kjo më duket si një shoqëri civile e porositur për të vepruar kur dikush i bie bilbilit dhe ata vihen në rreshet.
Isha pjesëmarrës një ditë në Tiranë në protestën paqësore që organozoi Shoqata Çamëria ndaj vizitës së Presidentit grek Papulias në Shqiëpri që të nisë një erë e re në marrëdhëniet dypalëshe. Ishte një protestë modeste dhe e mirëorganizuar ku morën pjesë veçanërtisht komuniteti çam në Shqiëpri. Por në këtë protestë pashë edhe disa elementë të veçuar që kishin ardhur si të thuash, kaluan rastësisht dhe për shkak të njohjeve me ndonjë nga pjesëmarrësit, u bënë palë me protestuesit. Pashë në këtë protestë për pak minuta edhe zotin Sazan Guri, të mirënjuohur për aktivitetin e tij në shërbimet e shoqërisë civile. Ai ndejti pak dhe në një moment na kërkoi leje për të ikur se kishte orë mësimi në një univesritet. Ishte drejta e tij, ndërkohë q ë i thashë që ta linte në këtë ditë këtë orë mësimi se nuk bëhej qameti. Më tha se ashtu e kishte punën dhe nuk duhej ta lindte
mësimin. E mriëkuptova, por në mendje më shkoi një mendim. Sazani është pjesëtar i shqoërisë civile dhe në aktivitetin e kësja shoqërie civile ai është aktiv dhe i kudondodhur bashkë me drejtues të një shoqate të shoqërisë civile Elas Ballauri dhe disa personalitete të tjerë. Por si shpjegohet që këto shoqëri civile nuk i pashë atë ditë në këtë protestë paqsore dhe shumë dinjitoze. Si nuk i kam parë një herë të vetme në rrugëtimin e komunitetit çam në Qafëne  Botës apo në Kllogjër ku prehen varrezat e 3 mijë çamëve të të gjitha moshave nga fëmijë e deri pleq që mbetën si viktima të një genocidi antishqiptar. Përse një qëndrim i tillë, çfarë arsyesh ka që veprohet me këtë indiferencë të paparë. A janë shoqëri civile këta apo janë shoqëri civile e porositur për raste që u jepet “urdhër nga lart” me “propozim nga poshtë”, siç bëheshin punët në diktaturë.
Kush nuk e di, edhe ambasada amerikane në Tiranë, bile edhe Departamenti i Shtetit, po aq edhe kancelaritë europiane se si kthehen në kufi pjesëtarë të komunitetit çam, shtetas shqiptarë me kombësi shqiptare dhe nuk lejohet të hyjnë në territorin grtek. Edhe pse kanë pashaporta ndërkombëtare dhe liberalizimi i vizave e ka krijuar këtë akses, asnjëherë shoqëria civile apo Avokati i Popullit, por edhe Komiteti shqiptar i Halsinkit për të drejtat e njeriut nuk kanë marrë një herë të vetme iniciativën që të shprehin shqetësimin për një fenomen të tillë që nuk është as demokratik dhe as në frymën e Europës së Bahskuar. Asnjëherë nuk i kemi parë a thua nuk ka pasur media në Shqiëpri ato ditë që nuk i ka parë as Ballauri e as Totozani e të tjerë drejtues si ata të Komitetit të të drejtave të njeriut. Të vjen çudi vërtet, por është e qartë se kemi të bëjmë me një shoqëri civile informale, me
qëllime keqdashëse dhe të porositur nga lart, kur i do qefi një elementi rgek apo antishqiptar që të bëjë punën e vet për një çështje të madhe qoftë ky edhe një njeri që hedh gurin e fsheh dorën.
Keqpërdorimi i të ashtuquajturës Shoqëri civile apo i Avokatit të Popullit me mënyrëns e si veprojnë të lenë përshtypjen se segmente të caktuara që marrin vendime me qëllime të caktuara pa asnjë interes civil por për interesa të një grupi në hije, janë një e keqe që na rri si kular në qafë. Nëse kjo shoqëri civile bëri mirë në rqastine  armëve kimike, bredna kësaj proteste pati edhe segmente që porositnin qëndrime në interes të njerit apo tjetrit politikan apo pushtetar duke orientuar keq dhe përdorur si turmë atë të ashtuqaujtur shqoëri civile.

Hyqmet ZANE

1.

Xhamia e Plumbit  në Vlorë njihet në gjuhën vëndase si xhamia e Muradies.

Foto historike që kanë fiksuar në celuloidin e tyre qytetin e Vlorës ndër kohëra xhamia  e plumbit shfaqet në shumë raste ,kryesisht jo me pamje që ka sot,objekti I kultit mysliman.Celebiu sjell një dëshmi nga udhëtimet e kronikanit osman, nëpër toka që plluskon nën perandori.

Xhamia e Muradies është ndërtuar në kohën e largët të vitit  1542.Xhamia e Plumbit mendohet se është ndërtuar në kohën kur Sulltan Sulejmani urdhëroi ndërtimin e kalasë së Skelës

Minareja,sipas arkitektëve që vlerësohet nga specialistët, me një bukuri të rrallë, është e hollë, elegante, me seksion poligonal dhe e ndërtuar me gurë të gdhendur dhe me ballkonin e sipërm me korniza të profiluara artistikisht

 2.

Një minaret ka kwto emwrtime nw gjuhwt e ndryshme: (Persian: menare, Turkish: minare, [ nga arabishtja, Manara (منارة), që nënkupton “far”) është një tipar dallues arkitektonike të xhamive, në përgjithësi një majuc e  gjatë me një kurorë në formë ose konike, zakonisht ose në këmbë të lirë ose shtatlartë tw strukturës mbështetëse .

Forma themelore e një minare perfshin nje baze, bosht, dhe galeri.  Styles ndryshojnë sipas  vendit periudhave. Minaret sigurojnë një pikë fokale vizuale dhe janë përdorur për thirrjen për namaz (ezani).

Xhamitë më të hershme, u mungonte minareja  thirrja për namaz është kryer diku tjetër; hadithe rele se komuniteti mysliman në Medinë dha thirrjen për namaz nga çatia e shtëpisë së Muhamedit, i cili u dyfishua si një vend për lutje.

Rreth 80 vjet pas vdekjes së Muhamedit minarejas  e parë u shfaq.

Minaret janë përshkruar si “porta nga qielli dhe toka”, dhe si shkronjës Elif gjuhën arabe (e cila është një vijë e drejtë vertikale).

Minareja masiv  e  Xhamisë së Madhe të Kairouan në Tunizi është minarja e vjetër në këmbë.

 Ndërtimi i saj filloi gjatë të tretën e parë të shekullit të 8-të dhe u përfundua në vitin 836 er.

Duke imponuar sheshin-planin , kulla përbëhet nga tre seksione të zvogëluar në madhësinë e arritur 31,5 metra. E konsideruar si prototip për minaret e botës perëndimore islame, ajo  shërbeu si një model për minaret shumë më vonë

Minaren e lartë, në 210 metra (689 ft) është vendosur në Xhaminë e II Hassan në Kazablanka, Marok minaren e lartët është Minar Qutub gjendet në Delhi, Indi.

Në disa nga xhamitë më të vjetra, të tilla si Xhamia e Madhe e Damaskut, minaret kanë shërbyer fillimisht si kulla vrojtimi ndriçuar (pra derivim i fjalës nga

Nurit arabe, që do të thotë “dritë”).

Forma themelore përbëhet nga tri pjesë: një bazë, bosht, dhe një galeri. Për bazë, toka është gërmuar deri në një themel të vështirë Materialet zhavorrit dhe të tjera mbështetëse mund të përdoret si një bazë, por është e pazakontë për minarja të ndërtohet direkt mbi tokë-nivelin e tokës.

 Minaret mund të jetë konike (konik), katror, cilindrike, apo shumëkëndësh (faceted). Shkallë .Rrethi bosht në një mënyrë counter-clockëise, duke ofruar mbështetjen e nevojshme strukturore për bosht shumë të zgjatur.Galeri është një ballkon i cili rrethon pjesët e sipërme nga të cilat mund të japi Myftiu thirrjen për namaz.

 Ajo është e mbuluar nga një kulm çati-si dhe stolisur me zbukurime, të tilla si tulla dekorative dhe punën tjegull, cornices, harqe dhe mbishkrimet, me tranzicionin nga bosht në galeri tipike sportive muqarnas. Fillimisht I thjeshtë në stil, origjina e një minare në kohë mund të përcaktohet nga niveli i saj i salltanet.

  Gëzim Llojdia

Nga Luan Çipi

 Takova sot Vehap Xhindolin, shokun dhe mikun tim të kahershëm, legjendë e Peshëngritjes Shqiptare, Mjeshtër i Merituar i Sportit Shqiptar, Nderi Sportit Shqiptar dhe Qytetar Nderi i Qytetit të Elbasanit. Megjithëse afro 72 vjeçar, Vehap Xhindoli, u paraqit para meje edhe tani pas shumë vitesh ndarje, si një i ri optimist, plot gjallëri, shëndet të mirë, vullnet dhe energji të pashtershme. Së fundmi, jemi ndarë me njeri tjetrin, pas disa vitesh bashkëpunim në sportin burrëror të ngritjes së peshave, para 48 vitesh në Tiranë. Ishim të grumbulluar, gjatë vitit 1965, në “Ekipin Kombëtar”, për t’u përgatitur në “Lojërat Ndërkombëtare të Ganefos”, për të përfaqësuar në Xhakarta të Indonezisë së largët, “Republikën Popullore të Shqipërisë”. Vehapi ishte aso kohe kampion dhe rekordmen dhe në kulmin e rezultateve të tij, kur ai, për 10 vjet rresht ngeli kampion absolut kombëtar dhe i pa arritur nga asnjë tjetër. Dhe mos harrojmë se ishte koha e lulëzimit të bujshëm të Ngritjes se Peshave në Shqipëri (një rekord i tij kombëtar, ende nuk është thyer). Në Ekipin tonë përfaqësues, kur unë, si trajner shumëvjeçar rezultativ i “Flamurtarit”, isha thërritur në Kryeqytet në pozicionin e trajnerit të Ekipit Kombëtar të Ngritjes së Peshave.  Ndërkohë atje ishin grumbulluar ajka e sportistëve cilësor të vendit. Ishin aty Asim Belinova dhe Ymer Pampuri, Faruk Kalleshi dhe Ramadan Martini (edhe ai ne pozicionin e trajnerit), Telat Agolli dhe Bajram Canka, Femi Telegrafi, Bujar Bodinaku, Islam Balia, si dhe vet legjendari Vehap Xhindoli. Kjo periudhë me rezultate sportive të larta në vazhdimësi, kur sportet e renda i drejtonte burri i urtë Rexhep Rama (pa fuqi vendimmarrëse, se çdo gjë i përkiste “Partisë”), mbahet mend edhe për një goditje të parë, që ju dha talentit të padiskutueshëm Vehap Xhindolit, po edhe neve: Vehap Xhindoli, Femi Telegrafi dhe Luan Çipi vetëm pak ditë para nisjes për në Xhakarta, pas disa kohe grumbullimi e stërvitje, u njoftuan se përjashtoheshin nga ekipi, pa e shpjeguar arsyen e vërtetë, që kuptohet se ishte “Lufta e Klasave”, pengesë për të na nxjerrë pa besim politik dhe kështu, të papërshtatshëm për të udhëtuar jashtë Atdheut. Megjithëse një goditje e rendë psikologjike, kjo nuk e bëri të tërhiqej nga sporti atletin e madh, Xhindoli, por e përkushtoi edhe më shumë për stërvitje intensive dhe për përparim të shpejt e të gjithanshëm, si dhe për studim teorik dhe zgjerim njohurish. Duke pasur vullnet të jashtëzakonshëm dhe këmbëngulje tradicionale pozitive, diktuar nga traditat e tij familjare të shquara në lëmin e diturisë dhe të patriotizmit, Vehap Xhindoli më tej, u thellua në njohuritë teorike e praktike dhe nisi me këmbëngulje t’i kërkonte këto edhe duke studiuar gjuhë të huaja, si Rusisht, Frëngjisht dhe më pas Gjermanisht dhe Anglisht, që veç dobisë për ngritjen e rezultateve personale në sport, e bënë atë edhe trajner të zotin, jo vetëm për sportet e rënda, po edhe në akrobaci, cirk dhe fitnes, si dhe një studiues e krijues të spikatur, sidomos në lëmin e Frankofonisë.  Ja se ç’thotë avokati Enver Lame, ish nxënës i tij dhe pjesëtar i “Cirkut të Elbasanit”, që e krijoi me iniciativën dhe këmbëngulje personale Vehap Xhindoli: ”Më parë nuk kishte pasur një ekip akrobacie në qytetin tonë të Elbasanit, po me kalimin e kohës, pas një stërvitje të përditshme shumë të lodhshme dhe me durimin e pasionin të profesor Vehapit, u bëmë të njohur, sidomos kur ekipi ynë doli në krye të Kampionatin Kombëtar të Cirkut, organizuar në Berat. Më kujtohet kur ai kujdesej për ushqimin tonë, për fjetjen dhe për gjithçka që na duhej dhe se sa shumë i preokupuar ishe ky njeri për ne, sa shumë na kishte bërë për vete, se si mërzitej e shqetësohej kur ndonjëri nga ne kishte pak temperaturë, apo dikush tjetër ishte i mërzitur prej largimit nga shtëpia dhe probleme të tjera të tilla fëmijësh. Profesor Vehapin e gjeje gjithnjë të qetë, me një vështrim që të shponte dhe të dukej sikur thoshte se duhet bërë më shumë… Me kalimin e kohës ne nuk ishim më akrobatët e vegjël, por artistët e rinj të cirkut, që do na prisnin shfaqje në arenën e teatrit “Skampa”. .. Cirku i Elbasanit tërhoqi vëmendjen e shumë spektatorëve elbasanas dhe të rretheve të tjera, gjithashtu edhe të drejtuesve të cirkut të Tiranës, të cilët na inkurajuan dhe ndihmuan edhe pse me mundësitë e tyre të pakta…”. Vehap Xhindoli, që gjimnazin e përfundoi me të gjitha notat dhjeta, nuk u lejua të vazhdonte studimet e larta. Po dëshira e tij për dije dhe sidomos për gjuhët, ishte e njëjtë me pasionin për akrobacinë, cirkun dhe ngritjen e peshave. Sot Vehap Xhindoli është një nga frankofonët më të shquar dhe lëvrimin e saj e ka shtrirë në përkthime të veprave të vështira të autorëve francezë. Poet dhe fabulist, që ka dalë me botimet e tij personale. Po kështu, Vehapi është njohës i mirë i gjuhës gjermane dhe angleze. Po, në ato vitet e vështira të “luftës së egër të klasave”, (edhe pse nën hijen e heroit të luftës Ajet Xhindoli) kush e shihte me ”sy të mirë” një pinjoll “bejlerësh”, aq më tepër kur babai i tij edhe diç kishte “shkarë nga vija e Partisë dhe e shokut Enver”, se nuk e pëlqente regjimin, ndaj nuk duronte pa folur, si  i pakënaqur nga “jeta socialiste me triska”. Ndërsa koha kalonte plot aktivitete sportive e artistike dhe ai shkëlqente në kampionate e gara dhe si drejtues cirku e trajner gjithëplanesh, Vehapit të shquar dhe krenar, papritur i njoftohet largimi nga drejtimi i ekipit dhe pushimi nga puna si mekanik në Parkun e Mallrave të Elbasanit. Kjo njëkohësisht ishte e shoqëruar me dënimi i tij në punë të detyrueshme  në guroren e Krastës, si gurthyes. “I dashuron hekurat, ja ku e ka varenë e hekurt 10 kilëshe!” Është kjo periudhë “poshtërimi” që e ngriti edhe më lart prestigjin e vullnetit të pa epur: Keqardhja e qytetarëve të ndershëm elbasanas qe shumë e thellë, por ishin kohë të vështira dhe e pamundur, që ata  ta ndryshonin sado pak këtë gjendje diskriminuese. Ata të detyruar, formalisht, ndërprenë me dhimbje, çdo marrëdhënie me profesorin e tyre të adhuruar, që nisën ta donin nga larg në heshtje frike, gjithnjë e më shumë. Ndërkohë Vehap Xhindoli, pasi thyente gurë gjithë ditën në gurore dhe me varenë e stërmadhe bënte dy norma, kthehej në shtëpi me një biçikletë të vjetër tip “Mifa”, me shpejtësi dhe me kokën ulur, për të larguar e kapërcyer telashet e “Sigurimsve”, si për veten (se kishte dhe më keq – burg), po më shumë për miqtë e tij, duke evituar takimet, padyshim të survejuara. Ishte kohë e vështirë për të gjithë, se “Lufta e Klasave’ ishte në zenit. Kështu kishte ndodhur edhe me legjendën tjetër të futbollit Shqiptar, vlonjatin e mrekullueshëm, Mexhit Haxhiu, që çuditërisht ka të njëjtat dhunti njerëzore, sportive e intelektuale, siç kanë ata me njëri tjetrin dhe shoqëri e miqësi të pandarë. Duhet theksuar se, Vehap Xhindoli, ky njeri i madh dhe i rrallë, i pa krahasuar me shumë të tjerë për nga talenti dhe sidomos për vullnet, durim e këmbëngulje, pati një fatkeqësi e dramë ku e ku më të madhe në jetë: Në një aksident automobilistik u vranë dhe vdiqën njëheraz, djali i tij i vetëm 24 vjeçar dhe nipi i tij 29 vjeçar, (djali motrës së vetme), inxhinier mekanik i talentuar angazhuar në një firmë ndërkombëtare spanjolle, (që ishte njëkohësisht edhe nipi im). Qëndrimi i tij edhe në këtë rast sublim është i pazakontë: Ai që, që të gjithëve u jepte porosi për të qenë të fortë, trima, të pathyeshëm, që të punonim gjithë jetës për të përballuar vështirësi, fatkeqësi, vuajtje e deri tortura, dhe që thoshte se çdo ditë e ikur, nuk kthehet më, pra ai që dukej moralisti i parë, me këtë rast u përhumb plotësisht e thamë se gjithë ai kolos, u shemb për dhe. Por jo. Kaluan vetëm pak ditë dhe ai gjigand, me mençuri e burrëri, u shkund nga dhimbja e madhe dhe pastaj nisi gradualisht ngritja e tij në këmbë dhe rifillimi i jetës nga e para, si në një sfidë prej Krishti, që vetëm kush e njihte nga afër mund ta kuptonte. Doli në jetë duke larguar dhe vrarë dhimbjen, vetëm me aktivitet dhe me punë, duke mos i ndarë për asnjë ditë ekipet që stërviste (dhe stërvit akoma) e duke i qëndruar pranë me asistencë. Ai gjithë jetës u nxit nga dëshira e madhe dhe veproi personalisht për të pasur sa më shumë rekorde në ngritje peshe, dhe pse jo edhe kampionë bote. Ai ndenji pranë mikut  dhe kolegut të tij të tij,  kampionit Ilir Çela,  i cili edhe pse ëndërronte të bëhej kampion botëror shtangu, nuk e arriti vetë, po e realizoi me tre herë kampionin e botës Luan Shabanin, të cilin e stërviti dhe e përgatiti me shumë pasion e përkushtim. Po kështu Taulant Cerepin, që u shpall sportisti më i mirë i kontinentit dhe që vendosi gjashtë rekorde evropiane, Endri Haxhihyseni me dy rekorde evropiane, Gerti Trasha dy herë nënkampion bote, etj. Duke e pyetur Vehap Xhindolin në këtë takim miqsh të përmalluar bashkëvuajtsish, midis të tjerash, se si ky talent, tani burrë i moshuar, arrin të sfidojë deri të rinjtë, p.sh. me mësimin e gjuhës angleze, ai u përgjigj me thjeshtësinë e tij karakteristike praktike: “Vetëm me vullnet. Kështu, për të bërë timen një fjalë të re angleze, e përsëris atë 100 herë dhe e shkruaj 1000 herë. Kohë njeriu ka 24 orë në ditë. Boll, mos lejosh asnjë sekondë të largohet kot”. Për respekt të artikullshkruesit tepër dashamirës e mirënjohës, juristit Enver Lame, që kam cituar dhe referuar këtu disa here, do ta përfundoja këtë portret modest për shokun dhe mikun tim të dashur Vehap Xhindoli, me fjalët mbyllëse të tij: Uroj që figura e profesor Vehap Xhindolit, kontributi i tij intelektual, eksperienca e jetës së tij sportive dhe rekordet e tij,  të transmetohen si një legjendë e gjallë brez pas brezi, për një të ardhme më të mirë, më të suksesshme dhe më dinjitoze për të gjithë sportistët shqiptarë kudo që janë, brenda apo edhe jashtë vendit.